La transacción y el principio de irrenunciabilidad

• Autor: Isabel María Fernández
• Cargo: Doctora en Derecho y Ciencias Sociales. Facultad de Derecho, Universidad de la República
• Páginas: 85-101

ΛΑ ΤΡΑΝΣΑΧΧΙΝ Ψ ΕΛ ΠΡΙΝΧΙΠΙΟ ∆Ε

ΙΡΡΕΝΥΝΧΙΑΒΙΛΙ∆Α∆

ΙΣΑΒΕΛ ΜΑΡ⊆Α ΦΕΡΝℑΝ∆ΕΖ1

Συπρεµα Χορτε δε ϑυστιχια

as¦|s¦qwo.¥ò.A?C=@>?C

Μοντεϖιδεο, 2 δε διχιεµβρε δε 2015

ςΙΣΤΟΣ:

Παρα σεντενχια δεφινιτιϖα, εστοσ αυτοσ χαρατυλαδοσ: ∆υραν Οδερα, Νελσον ψ Οτροσ χ/ Ινστιτυτο

Ναχιοναλ δε Χαρνεσ − ΠΡΟΧΕΣΟ ΛΑΒΟΡΑΛ ΟΡ∆ΙΝΑΡΙΟ − ΛΕΨ ΝΡΟ. 18.572 − ΧΑΣΑΧΙΟΝ, ΙΥΕ:

2−31149/2013, ϖενιδοσ α χονοχιµιεντο δε εστα Χορποραχι⌠ν, πορ µριτο αλ ρεχυρσο δε χασαχι⌠ν ιντερ−

πυεστο πορ αµβασ παρτεσ χοντρα λα Σεντενχια ∆εφινιτιϖα ΣΕΦ−0014−000161/2015, διχταδα ελ 15 δε µαψο

δε 2015 εν σεγυνδα ινστανχια πορ ελ Τριβυναλ δε Απελαχιονεσ δελ Τραβαϕο δε 3ερ. Τυρνο.

ΡΕΣΥΛΤΑΝ∆Ο:

1 ∆οχτορα εν ∆ερεχηο ψ Χιενχιασ Σοχιαλεσ. Φαχυλταδ δε ∆ερεχηο, Υνιϖερσιδαδ δε λα Ρεπβλιχα. Μαψο 2007. Χυρσανδο

Ποστγραδο εν ∆ερεχηο δελ Τραβαϕο Απλιχαδο, Χεντρο δε Ποστγραδοσ, Φαχυλταδ δε ∆ερεχηο, Υνιϖερσιδαδ δε Μοντεϖιδεο.

Μαψο 2016.

1ο.) Θυε πορ λα ρεφεριδα δεχισι⌠ν ελ ⌠ργανο δε σε−

γυνδο γραδο φαλλ⌠ εν µαψορα χονφιρµανδο λα σεντενχια

ιµπυγναδα εν τοδοσ συσ τρµινοσ σιν παρτιχυλαρ χονδε−

να προχεσαλ εν λα ινστανχια, χον λα δισχορδια δε λα Σρα.

Μινιστρα ∆ρα. Ριτα Πατρ⌠ν Βετανχορ ψ δελ Σρ. Μινιστρο ∆ρ.

Χριστ⌠βαλ Νογυειρα Μελλο θυιενεσ εντενδιερον θυε δε−

βι⌠ αχογερσε λα εξχεπχι⌠ν δε τρανσαχχι⌠ν; ελ Σρ. Μινιστρο

∆ρ. ϑυλιο Ποσαδα Ξαϖιερ παρχιαλµεντε πορ λα νο ινχλυ−

σι⌠ν δελ αγυιναλδο ψ συελδο ανυαλ χοµπλεµενταριο ϖο−

λυνταριο εν λα λιθυιδαχι⌠ν δε λιχενχια, ψ λα Σρα. Μινιστρα

∆ρα. Λινα Φερν〈νδεζ Λεµβο παρχιαλµεντε πορ εντενδερ

θυε δεβι⌠ απλιχαρσε λα µυλτα δεσδε λα εξιγιβιλιδαδ δε λοσ

χρδιτοσ (φσ. 3671 α 3692).

Πορ συ παρτε, ελ προνυνχιαµιεντο δε πριµερ γραδο,

εµαναδο δελ ϑυζγαδο Λετραδο δελ Τραβαϕο δε λα Χαπιταλ

δε 12δο. Τυρνο, πορ Σεντενχια ∆εφινιτιϖα Νο. 1/2014 δε

φεχηα 3 δε φεβρερο δε 2014 φαλλ⌠ ρεχηαζανδο λασ εξχεπ−

χιονεσ δε τρανσαχχι⌠ν ψ δε πρεσχριπχι⌠ν ιντερπυεστασ.

Ψ αχογιενδο παρχιαλµεντε λα δεµανδα ψ εν συ µριτο,

χονδενανδο αλ δεµανδαδο α παγαρ α λοσ αχτορεσ διφερεν−

χιασ σαλαριαλεσ εν λα λιθυιδαχι⌠ν δε λοσ ρυβροσ: πριµα πορ

αντιγεδαδ, λιχενχια, σαλαριο ϖαχαχιοναλ, παρτιδα ανυαλ

δε αγοστο, αγυιναλδο ψ αγυιναλδο χοµπλεµενταριο ϖο−

λυνταριο, αχτυαλιζαχι⌠ν, ιντερσ, µυλτα, 10% πορ δα〉οσ ψ

περϕυιχιοσ πρεχεπτιϖοσ, σεγν λο εξπρεσαδο εν λοσ χον−

σιδερανδοσ ρεσπεχτιϖοσ, ρεχηαζ〈νδολα εν λο δεµ〈σ (φσ.

3591/3609).

2ο.) Α φσ. 3696/3706 χοµπαρεχι⌠ λα παρτε δεµανδα−

δα ε ιντερπυσο ρεχυρσο δε χασαχι⌠ν.

Λυεγο δε ποστυλαρ λα αδµισιβιλιδαδ φορµαλ δελ µε−

διο ιµπυγνατιϖο, ιδεντιφιχ⌠ χοµο δισποσιχιονεσ ινφριν−

γιδασ λοσ αρτχυλοσ 1.247, 1.288, 1.291 ψ 2.147 δελ Χ⌠διγο

Χιϖιλ ψ ελ αρτχυλο 140 δελ Χ.Γ.Π.

Σε αγραϖι⌠ πορ λα δεσεστιµαχι⌠ν δε λα εξχεπχι⌠ν δε

τρανσαχχι⌠ν ψ σοστυϖο, εν λο µεδυλαρ, λοσ σιγυιεντεσ αρ−

γυµεντοσ:

− Λα Σαλα νο εφεχτυ⌠ υνα χορρεχτα συβσυνχι⌠ν δε λοσ

ηεχηοσ θυε τυϖο πορ προβαδοσ αλ χονχλυιρ θυε νο σε χε−

λεβρ⌠ υνα τρανσαχχι⌠ν εντρε λασ παρτεσ.

− ∆εβε τενερσε πρεσεντε ελ ργιµεν δε ρενυνχια ιν−

χεντιϖαδα αλ θυε σε αχογι⌠ λα παρτε αχτορα. Σε τρατα δε υν

ργιµεν χρεαδο πορ ΙΝΑΧ, πορ Ρεσολυχι⌠ν Νο. 09/182

δελ 31 δε διχιεµβρε δε 2009, θυε ινχεντιϖα ελ ρετιρο δε

χιερτοσ φυνχιοναριοσ χον υν βενεφιχιο χονσιστεντε εν ελ

παγο δε υνα µενσυαλιδαδ νοµιναλ πορ χαδα α〉ο δε αν−

τιγεδαδ χον υν µ〈ξιµο δε 26 µενσυαλιδαδεσ.

Εσε ργιµεν συπονε θυε σε χυµπλαν λοσ σιγυιεντεσ

ρεθυισιτοσ: α) σερ φυνχιοναριο χον χαυσαλ ϕυβιλατορια ψ

χον, αλ µενοσ, 18 α〉οσ δε αντιγεδαδ εν ελ ΙΝΑΧ; β)

ινιχιατιϖα δελ φυνχιοναριο; χ) αχεπταχι⌠ν δε λα ινιχιατιϖα

πορ παρτε δε λα Πρεσιδενχια δελ ΙΝΑΧ; δ) ρενυνχια δελ

τραβαϕαδορ α χυαλθυιερ ρεχλαµο χοντρα ελ εµπλεαδορ πορ

χρδιτοσ λαβοραλεσ, ρενυνχια θυε σε φορµαλιζα χον λα ρα−

τιφιχαχι⌠ν βαϕο αχτα αντε ελ Μινιστεριο δε Τραβαϕο ψ Σε−

γυριδαδ Σοχιαλ, πρεϖιο ελ δεβιδο ασεσοραµιεντο δε λοσ

φυνχιοναριοσ δε διχηα Χαρτερα.

∆εβι⌠ χονσιδεραρσε θυε ελ βενεφιχιο φυε µοδιφιχα δο

παρα θυε φυερα µ〈σ ατρα χτιϖο παρα λοσ τραβαϕαδορεσ, δε−

1 ∆οχτορα εν ∆ερεχηο ψ Χιενχιασ Σοχιαλεσ. Φαχυλταδ δε ∆ερεχηο, Υνιϖερσιδαδ δε λα Ρεπβλιχα. Μαψο 2007. Χυρσανδο

Ποστγραδο εν ∆ερεχηο δελ Τραβαϕο Απλιχαδο, Χεντρο δε Ποστγραδοσ, Φαχυλταδ δε ∆ερεχηο, Υνιϖερσιδαδ δε Μοντεϖιδεο.

Μαψο 2016.

86 REVISTA DE DERECHO DE LA UNIVERSIDAD DE MONTEVIDEO — NÚMERO 29 — AÑO 2016

βιδο α λασ πρεσιονεσ θυε στο σ εϕερχιερον. Οριγιναλµεν−

τε χονσιστα εν ελ παγο δε υν ιµπορτε εθυιϖ αλεντε α 26

µενσυαλιδαδεσ νοµιναλεσ, εντενδι νδοσε πο ρ µεν−

συαλιδαδ νοµιναλ ελ συελδο νοµιναλ ψ λα πρεσταχι⌠ν

πορ αλιµενταχι⌠ν. Ποστερι ορ−µεντε, πορ Ρεσολυχι⌠ν Νο.

10/091 δελ 12 δ ε αγοστο δε 2010, σε ινχλυψερον, εν ελ

χονχεπτο δε µεν συαλιδαδ νοµιναλ, λα πρι µα πορ αν−

τιγεδαδ ψ δοσ παρτιδασ ανυαλεσ δε αγοστο. Λυεγο,

πορ Ρ εσολυχι⌠ν Νο. 11/038 δελ 5 δε αβριλ δε 2011, σε

ινχλυψερον ε ν διχηο χονχεπτο λασ χοµπενσαχιονεσ π ορ

ταρεασ ινσπεχτιϖασ. Φιναλµεντε, ε λ 21 δε διχιεµβρε δε

2011, πορ Ρεσολυχι⌠ν Ν ο. 11/178, τα µβιν σε ινχλ υψε−

ρον εν λ λασ χο µπενσαχιονεσ φιϕασ, χυαλθυ ιερα σεα συ

νατυραλεζα.

Χον λα ινχλυσι⌠ν δε δοσ παρτιδασ ανυαλεσ δε αγοσ−

το, ελ βενεφιχιο αλχανζ⌠ υν µ〈ξιµο εθυιϖαλεντε α 28

µενσυαλιδαδεσ νοµιναλεσ.

− Λα ρεγυλαχι⌠ν δελ ργιµεν δε ρενυνχια ινχεντι−

ϖαδα σε µοδιφιχ⌠ σιεµπρε µεϕορανδο ελ βενεφιχιο θυε

ρεπορτα α λοσ τραβαϕαδορεσ, δε λο χυαλ σε χονχλυψε φ〈χιλ−

µεντε θυε λοσ φυνχιοναριοσ δελ ΙΝΑΧ εσταβαν ατεντοσ α

συ ρεγυλαχι⌠ν ψ θυε πρεσιοναβαν παρα συ µεϕορα.

− Εσ ιρραχιοναλ χονχλυιρ θυε λα παρτε αχτορα νο χοντ⌠

χον ελ δεβιδο ασεσοραµιεντο δε υνα ασιστενχια λετρα−

δα αλ συσχριβιρ συ αχογιµιεντο αλ ργιµεν δε ρενυνχια

ινχεντιϖαδα.

∆ε λα πρυεβα τεστιµονιαλ προδυχιδα, συργε θυε περ−

τενεχαν α ΑΦΙΝΑΧ, υν σινδιχατο φυερτε, ψ θυε ΑΦΙΝΑΧ

χοντ⌠ χον ελ ασεσοραµιεντο δε λοσ ∆ρεσ. Βαρρεττο ψ Ρο−

δργυεζ Τυρρινα. Ψ εσ ιρραχιοναλ πενσαρ θυε νο σε ασε−

σοραρον εν υν µοµεντο ταν δετερµιναντε δε συ ϖιδα

λαβοραλ.

Εσ σιγνιφιχατιϖο θυε σεισ δε λοσ νυεϖε ρεχλαµαντεσ

ηαψαν εγρεσαδο ελ 2 δε ενερο. Ελλο νο εσ υνα χοινχιδεν−

χια, σινο λα χονσεχυενχια δε ηαβερ σερ σιδο δεβιδαµεν−

τε ασεσοραδοσ, ψα θυε, αλ εγρεσαρ εν ελ µεσ δε ενερο, σε

βενεφιχιαν δελ ινχρεµεντο δε λασ ρεµυνεραχιονεσ εν ελ

εντορνο δε υν 10%.

Λα ρενυνχια σε φορµαλιζαβα βαϕο αχτα εν ελ Μινιστε−

ριο δε Τραβαϕο, πρεϖιο ασεσορα−µιεντο δε λοσ φυνχιονα−

ριοσ τχνιχοσ δε εσε Μινιστεριο.

Πορ οτρα παρτε, χον βασε εν ϕυρισπρυδενχια σοβρε υν

χασο σιµιλαρ (φσ. 3702), σοστυϖο θυε λα ιντερϖενχι⌠ν δελ

Μινιστεριο δε Τραβαϕο ιµπλιχ⌠ θυε ηυβο ασεσοραµιεντο

δε λοσ τχνιχοσ δε εσα Χαρτερα.

Χιτ⌠ λα οπινι⌠ν δελ µαγιστραδο δισχορδε, ελ Σρ. Μινισ−

τρο ∆ρ. Χριστ⌠βαλ Νογυειρα, εν χυαντο α θυε λα δεχισι⌠ν δε

λοσ αχχιοναντεσ δε αχεπταρ ελ ργιµεν δε ρενυνχια ινχεν−

τιϖαδα συπυσο υν πρεϖιο χονοχιµιεντο ψ ασεσοραµιεντο

ρεσπεχτο δε λασ χονδιχιονεσ δε λα ρενυνχια. Σε τρατ⌠ δε υν

ργιµεν πρεεξιστεντε ψ αχορδαδο χον ελ σινδιχατο. Α συ

ϖεζ, χοµο σε〉αλ⌠ ελ Σρ. Μινιστρο ∆ρ. Χριστ⌠βαλ Νογυειρα,

νο σε τρατα δε τραβαϕαδορεσ δεσπεδιδοσ ο φορζαδοσ α ρε−

νυνχιαρ θυε χονχυρριερον αλ Μινιστεριο σιν ασεσοραµιεν−

το αλγυνο, σινο δε τραβαϕαδορεσ χον πλενο χονοχιµιεντο

δε χαυσα.

− Σε χυµπλε ελ τιπο χοντραχτυαλ πρεϖιστο εν ελ αρτ−

χυλο 2.147 δελ Χ⌠διγο Χιϖιλ. Λοσ αχχιοναντεσ σε ηιχιερον

αχρεεδορεσ δε υν ιµπορτε εθυιϖαλεντε α 28 µενσυαλιδα−

δεσ νοµιναλεσ; χοµο χοντραπαρτιδα δε ελλο, εγρεσαρον

δελ ΙΝΑΧ ψ ρενυνχιαρον α χυαλθυιερ ρεχλαµαχι⌠ν α συ

εξ−εµπλεαδορα. Εσ χλαρα λα εξιστενχια δε ρεχπροχασ χον−

χεσιονεσ εν ατενχι⌠ν αλ ιµπορτε θυε ρεχιβι⌠ χαδα τραβα−

ϕαδορ.

Χονφιρµα λα εξιστενχια δε υνα τρανσαχχι⌠ν ϖ〈λιδα λοσ

ελεµεντοσ ρελεϖαδοσ πορ λα µαγιστραδα δισχορδε, λα Σρα.

Μινιστρα ∆ρα. Ριτα Πατρ⌠ν: α) ελ µοντο δε λο αβοναδο,

θυε νο εσ πρεχισαµεντε υν πρεχιο ϖιλ; β) λα ινεξιστεν−

χια δε ϖιχιο δελ χονσεντιµιεντο; ψ, χ) λα χονδιχι⌠ν δε λοσ

αχτορεσ, τοδοσ φυνχιοναριοσ δε αλτο νιϖελ ιντελεχτυαλ.

Χιτ⌠ λα αργυµενταχι⌠ν δε λα Σαλα Λαβοραλ δε 4το.

Τυρνο χυανδο, αλ ρεσολϖερ υν χασο αν〈λογο αλ πρεσεν−

τε χονφιρµανδο ελ αχογιµιεντο δε υνα εξχεπχι⌠ν δε

τρανσαχχι⌠ν οπυεστα πορ ΙΝΑΧ, σοστυϖο: Εντρε αµβασ

χονχεσιονεσ δεβε εξιστιρ υνα χορρεσπονδενχια εφεχτιϖα,

αυνθυε νο υνα σιµετρα εξαχτα (...). Εντονχεσ εν ελ χασο

ηαβιενδο ρεχιβιδο χλαραµεντε λα αχτορα υνα χλαρα χον−

χεσι⌠ν θυε λε φυε ινδυδαβλεµεντε βενεφιχιοσα χοµο ψα

σε εσταβλεχιερα, α χριτεριο δελ Χυερπο ρεσυλτα χοντραριο

α λα βυενα φε πρετενδερ δεσχονοχερ λα µενταδα χλ〈υσυ−

λα πορ λα θυε σε λιβεραβα α λα δεµανδαδα δελ παγο δε

τοδο οτρο χρδιτο λαβοραλ, βασ〈νδοσε εν λα αυσενχια δε

ασεσοραµιεντο ψ εν θυε νο ηυβο ρεχπροχασ χονχεσιονεσ

νι χρδιτοσ λιτιγιοσοσ, πυεσ τοδοσ λοσ χρδιτοσ λαβοραλεσ

ρεσυλταν λιτιγιοσοσ... σι ελ εµπλεαδορ νο λοσ παγα (...),

(σεντενχια δελ 30 δε οχτυβρε δε 2014).

− ∆εσχονοχερ λα τρανσαχχι⌠ν εσ χοντραριο αλ πρινχιπιο

δε λα βυενα φε, ρεχογιδο εν ελ αρτχυλο 1 δε λα Λεψ Νο.

18.572. Λοσ αχχιοναντεσ πρετενδεν δεσχονοχερ α λο θυε

σε οβλιγαρον εξπρεσαµεντε: α νο ρεαλιζαρ νινγν ρεχλα−

µο αλ ΙΝΑΧ πορ νινγν χονχεπτο.

− Α συ ϖεζ, δεσδε λα ιµπλεµενταχι⌠ν δελ βενεφιχιο

δε ρενυνχια ινχεντιϖαδα εν ελ α〉ο 2009, νι λοσ φυνχιο−

ναριοσ νι λοσ διρεχτιϖοσ δε συ σινδιχατο χυεστιοναρον εσε

βενεφιχιο νι συ ργιµεν, λο χυαλ δεµυεστρα θυ ϖαλορα−

χι⌠ν τεναν α συ ρεσπεχτο. Ελλο εσ ρελεϖαντε χοµο ινδιχα−

δορ δε χυ〈λ φυε λα ιντενχι⌠ν χοµν δε λασ παρτεσ.

− Εσ απλιχαβλε λα τεορα δελ αχτο προπιο, θυε τυτελα

ελ ϖαλορ ϕυστιχια ψ λα σεγυριδαδ ϕυρδιχα. Αλ προµοϖερ λα

δεµανδα δε αυτοσ, λοσ αχτορεσ ασυµιερον υνα χονδυχτα

χοντραδιχτορια χον λα δεσπλεγαδα αλ αµπαραρσε αλ ργι−

µεν δελ ρετιρο ινχεντιϖαδο

− Σε ινφρινγε λο δισπυεστο εν ελ αρτχυλο 1.291 δ ελ

Χ⌠διγο Χιϖιλ, δε αχυερδο χον ελ χυαλ λοσ χοντρατοσ φορ−

µαν υνα ρεγλα α λα χυαλ δεβεν σοµετερσε λασ παρτεσ

χοµο α λα Λεψ µ ισµα, ψ δεβεν εϕεχυταρσε δε βυενα φε.

− Λα ιµπορτανχια δε λοσ µοντοσ αβοναδοσ α χαδα

υνο δε λοσ αχχιοναντεσ πορ ΙΝΑΧ δεµυεστρα λα λιχιτυδ

δε λα χαυσα δε λα τρανσαχχι⌠ν χελεβραδα, δε αχυερδο χον

ελ αρτχυλο 1.288 δελ Χ⌠διγο Χιϖιλ.

− Χιτ⌠ ϕυρισπρυδενχια ρεσπεχτο δε χασοσ µυψ σιµιλα−

ρεσ εν λοσ θυε σε δεµανδ⌠ αλ ΙΝΑΧ ψ σε αχογι⌠ λα εξχεπ−

χι⌠ν δε τρανσαχχι⌠ν θυε ρεχηαζ⌠ λα ρεχυρριδα, σε〉αλανδο

θυε υνο δε εσοσ φαλλοσ φυε διχταδο πορ λα Σρα. Μινιστρα

∆ρα. Σψλϖια ∆ε Χαµιλλι, σιενδο ϕυεζα λετραδα (Σεντενχια

Νο. 41 δελ 4 δε αγοστο δε 2014 δελ ϑυζγαδο Λετραδο δελ

Τραβαϕο δε λα Χαπιταλ δε 3ερ. Τυρνο, χονφιρµαδα πορ ελ