Responsable del responsable y 'nuevo estándar' de conducta de la responsablidad de los representantes
| Autor | Sebastián Arcia - Andres Hessdörfer |
| Cargo | Profesor titular de Derecho Financiero I y II en la Facultad de Derecho de la Universidad de Montevideo y Profesor del Máster en Derecho y Técnica Tributaria de la misma Universidad - Profesor de Derecho Financiero I y II en la Universidad de Montevideo |
| Páginas | 67-81 |
ΡΕΣΠΟΝΣΑΒΛΕ ∆ΕΛ ΡΕΣΠΟΝΣΑΒΛΕ Ψ ΝΥΕςΟ
ΕΣΤℑΝ∆ΑΡ ∆Ε ΧΟΝ∆ΥΧΤΑ ∆Ε ΛΑ ΡΕΣΠΟΝΣΑΒΛΙ∆Α∆ ∆Ε
ΛΟΣ ΡΕΠΡΕΣΕΝΤΑΝΤΕΣ
ςΙΙΙ ϑορναδασ Αχαδµιχασ δε ∆ΓΙ
25 ψ 26 δε νοϖιεµβρε δε 2015
∆Ρ. ΣΕΒΑΣΤΙℑΝ ΑΡΧΙΑ1
∆Ρ. ΑΝ∆ΡΕΣ ΗΕΣΣ∆√ΡΦΕΡ2
1. ΧΟΝΣΙ∆ΕΡΑΧΙΟΝΕΣ ΠΡΕςΙΑΣ
∆ε αχυερδο χον λασ παυτασ ιµπαρτιδασ πορ λα εντιδαδ οργανιζαδορα, ελ πρεσεντε τραβαϕο σε φοχαλιζαρ〈
εν δοσ δε λοσ χυατρο πλαντεοσ ρελατιϖοσ αλ ργιµεν ϕυρδιχο δε λοσ ρεσπονσαβλεσ τριβυταριοσ. ∆ε ιγυαλ
φορµα, ελ ττυλο σελεχχιοναδο σε χι〉ε α λοσ ρεσπεχτιϖοσ τεµασ προπυεστοσ.
Ελ πριµερ τεµα α σερ αβορδαδο χοµπρενδερ〈 ελ αν〈λισισ ρεσπεχτο α λα ποσιβιλιδαδ, δε αχυερδο χον λοσ
τεξτοσ νορµατιϖοσ ϖιγεντεσ, δε ιµπυταρ ρεσπονσαβιλιδαδ τριβυταρια α δετερµιναδοσ συϕετοσ, ϖινχυλαδα
χον οβλιγαχιονεσ δε συϕετοσ πασιϖοσ ρεσπονσαβλεσ.
Ελ σεγυνδο προβλεµα α αναλιζαρ εν ελ πρεσεντε σερ〈 ελ δελ εστ〈νδαρ δε διλιγενχια απλιχαβλε α λοσ ρε−
πρεσενταντεσ δε χοντριβυψεντεσ, χον εσπεχιαλ ατενχι⌠ν α λοσ χασοσ δε χυλπα ιν ϖιγιλανδο ο ιν ελιγενδο,
δε αχυερδο α λα ϕυρισπρυδενχια ρεχιεντε δελ Τριβυναλ δε λο Χοντενχιοσο Αδµινιστρατιϖο (ΤΧΑ).
2. ΡΕΣΠΟΝΣΑΒΛΕ ∆ΕΛ ΡΕΣΠΟΝΣΑΒΛΕ
2.1. Χριτεριοσ διφερενχιαδορεσ δε χοντριβυψεντε ψ ρεσπονσαβλε.
∆ε χονφορµιδαδ χον λο δισπυεστο πορ ελ αρτχυλο 16 δε νυεστρο Χ⌠διγο Τριβυταριο, λα χαλιδαδ δε συϕετο
πασιϖο τριβυταριο αδϖιερτε δοσ εσπεχιεσ θυε δεφινε βαϕο λα δενοµιναχι⌠ν δε χοντριβυψεντε ψ ρεσπονσαβλε.
Σιν περϕυιχιο θυε λοσ τεξτοσ ποσιτιϖοσ σε οχυπαν δε δαρ υνα δεφινιχι⌠ν εξπρεσα α χαδα υνα δε εστασ
εσπεχιεσ (αρτχυλοσ 17 ψ 19 δελ Χ⌠διγο), λα δογµ〈τιχα ηα ρεγιστραδο διφερενχιασ αλ µοµεντο δε δετερµι−
ναρ λοσ φυνδαµεντοσ σοβρε λοσ χυαλεσ σε συστενταν αµβοσ τιποσ δε συϕετοσ πασιϖοσ.
Χοµο ρεσυµε ΒΛΑΝΧΟ, εν τρµινοσ γενεραλεσ σε πυεδεν αδϖερτιρ δοσ γρανδεσ γρυποσ ο ποστυρασ
δοχτριναριασ: (ι) λοσ θυε βασαν λα διστινχι⌠ν εν ελ χαρ〈χτερ δε προπια ο αϕενα δε λα δευδα, ρεσερϖανδο
λα πριµερα χονδιχι⌠ν παρα ελ χοντριβυψεντε ψ λα σεγυνδα παρα ελ ρεσπονσαβλε; ψ (ιι) λοσ θυε λα συστενταν
εν φυνχι⌠ν δελ διφερεντε πρεσυπυεστο ϕυρδιχο θυε δα ναχιµιεντο α λασ ρεσπεχτιϖασ δευδασ.3
Χοµο ινδιχαµοσ, λα πριµερα ποσιχι⌠ν βασα λα διφερενχια εντρε χοντριβυψεντε ψ ρεσπονσαβλε εν λα
χαλιδαδ δε δευδορ πορ δευδα προπια δελ πριµερο ψ δε δευδορ πορ δευδα αϕενα δελ σεγυνδο.4
1 Προφεσορ τιτυλαρ δε ∆ερεχηο Φινανχιερο Ι ψ ΙΙ εν λα Φαχυλταδ δε ∆ερεχηο δε λα Υνιϖερσιδαδ δε Μοντεϖιδεο ψ Προφεσορ
δελ Μ〈στερ εν ∆ερεχηο ψ Τχνιχα Τριβυταρια δε λα µισµα Υνιϖερσιδαδ.
2 Προφεσορ δε ∆ερεχηο Φινανχιερο Ι ψ ΙΙ εν λα Υνιϖερσιδαδ δε Μοντεϖιδεο.
3 ΒΛΑΝΧΟ, Ανδρσ: Λοσ αγεντεσ δε ρετενχι⌠ν ψ περχεπχι⌠ν εν ελ ∆ερεχηο υρυγυαψο, Ρεϖιστα Τριβυταρια, Τοµο ΞΞΙΞ,
¥ò.?DD:.WcSb:.[}¦|s¡wrs}:.s¦s\};tsp\s\}.@>>@:.˜·uʻ<.c.>
4 Χοµο ινδιχα ΒΕΡΡΟ, Φεδεριχο, εστα ποσιχι⌠ν ενχοντραρα συσ οργενεσ εν λα δογµ〈τιχα αλεµανα δε φινεσ δελ Σιγλο ΙΞΞ
θυε διστινγυα λοσ χονχεπτοσ δε δευδα (σχηυλδ) ψ δε ρεσπονσαβιλιδαδ (ηαφτυνγ) ϖινχυλανδο εστε λτιµο αλ δερε−
χηο διρεχτο α λα πρεσταχι⌠ν θυε πυεδε οβτενερ ελ αχρεεδορ πορ µεδιο δελ αταθυε αλ πατριµονιο δελ δευδορ. Ασ, ελ ινστιτυτο
68 REVISTA DE DERECHO DE LA UNIVERSIDAD DE MONTEVIDEO — NÚMERO 29 — AÑO 2016
Χοµο ρεφερεντε δε εστα ποσιχι⌠ν εν νυεστρα δοχτρινα ναχιοναλ δεσταχαµοσ α ςΑΛ∆ΕΣ ΧΟΣΤΑ,
θυιεν σοστενα θυε ελ νιχο ελεµεντο διφερενχιαδορ δε αµβασ εσπεχιεσ [ηαχιενδο ρεφερενχια α λοσ συϕετοσ πα−
σιϖοσ] εσ λα νατυραλεζα δε λα ρεσπονσαβιλιδαδ, ελ χοντριβυψεντε εσ ρεσπονσαβλε πορ υνα δευδα προπια, ελ ρεσπονσαβλε
πορ υνα δευδα αϕενα.5 Λα χονδιχι⌠ν δε αϕενιδαδ δελ δευδορ ρεσπονσαβλε λα ϕυστιφιχα εν ελ δερεχηο δε
ρεσαρχιµιεντο θυε στε τιενε ρεσπεχτο δελ χοντριβυψεντε. ∆ιχηο δερεχηο δε ρεσαρχιµιεντο δεριϖα δελ ηε−
χηο θυε λα λεψ µαρχαρα αλ χοντριβυψεντε χοµο δεστιναταριο δε σοπορταρ λα χαργα εχον⌠µιχα δελ τριβυτο
ατεντο α θυε σοβρε λ ρεποσαρα λα χαλιδαδ δε τιτυλαρ δε χαπαχιδαδ χοντριβυτιϖα.
Αλ ρεσπεχτο αφιρµα ελ χιταδο αυτορ: Ελ χριτεριο βασαδο εν λοσ χονχεπτοσ δε ρεσπονσαβιλιδαδ πορ δευδα προπια
ψ ρεσπονσαβιλιδαδ πορ δευδα αϕενα, ινδυδαβλεµεντε απλιχαβλε, δεβε σερ χοµπλεµενταδο χον λα οβσερϖαχι⌠ν δε θυε
ελ χοντριβυψεντε, πορ σερ ελ τιτυλαρ δε λα δευδα, εσ ελ θυε πορ δισποσιχι⌠ν δε λα λεψ δεβε σοπορταρ λα χαργα τριβυταρια,
εν ϖιρτυδ δε θυε ελ λεγισλαδορ λο ηα χονσιδεραδο χον λα συφιχιεντε χαπαχιδαδ χοντριβυτιϖα χοµο παρα χοντριβυιρ
α σολϖενταρ λοσ γαστοσ πβλιχοσ. () Λασ πρεχεδεντεσ χονσιδεραχιονεσ λλεϖαν α λα χονχλυσι⌠ν δε θυε θυιεν πορ
δισποσιχι⌠ν δε λα λεψ νο συφρε λα χαργα τριβυταρια, πορ εσταρ φαχυλταδο εξπρεσαµεντε α ρεσαρχιρσε δελ παγο, νο δεβε
σερ χονσιδεραδο χοντριβυψεντε.6
Εν ιγυαλ σεντιδο σε προνυνχι⌠ ΓΙΑΝΝΙΝΙ, θυιεν αλυδιενδο α λα οβλιγαχι⌠ν δελ χοντριβυψεντε ψ δελ
ρεσπονσαβλε αφιρµα: λα υνιδαδ ψ λα ινεσχινδιβιλιδαδ δελ πρεσυπυεστο δετερµιναν ελ ναχιµιεντο δε υνα ρελαχι⌠ν
ϕυρδιχα οβϕετιϖαµεντε νιχα. 7
Πορ συ παρτε ςΙΛΛΕΓΑΣ σοστιενε θυε: Σι λα λεψ χρεα υν ρεσπονσαβλε σολιδαριο, ελ δεστιναταριο λεγαλ δελ
τριβυτο περµανεχε δεντρο δε λα ρελαχι⌠ν ϕυρδιχα βαϕο λα δενοµιναχι⌠ν δε χοντριβυψεντε. Συργε εντονχεσ υν δοβλε
ϖνχυλο οβλιγαχιοναλ χυψο οβϕετο (λα πρεσταχι⌠ν τριβυταρια) εσ νιχο. Αµβοσ ϖνχυλοσ (φισχο χον χοντριβυψεντε ψ
φισχο χον ρεσπονσαβλε σολιδαριο) σον αυτ⌠νοµοσ περο ιντεγραν υνα σολα ρελαχι⌠ν ϕυρδιχα πορ ιδεντιδαδ δε οβϕετο.8
Σιγυιενδο εστε ραζοναµιεντο δεβερα χονχλυιρσε θυε λα δευδα τριβυταρια σερα υνα σολα, περο τενδρα
δοσ τιποσ δε δευδορεσ; ελ χοντριβυψεντε χοµο δευδορ πρινχιπαλ, υ οριγιναριο ο προπιο ψ ελ ρεσ−
πονσαβλε χοµο δευδορ αχχεσοριο, δεριϖαδο ο αϕενο.
Εστα λνεα αργυµενταλ εσ λα θυε ινσπιρ⌠ αλ Μοδελο δε Χ⌠διγο Τριβυταριο παρα Αµριχα Λατινα (ΜΧ−
ΤΑΛ), ελ χυαλ δεφινε α λοσ ρεσπονσαβλεσ τριβυταριοσ εν ελ αρτχυλο 27 βαϕο λα δενοµιναχι⌠ν δε Οβλιγαδοσ
πορ δευδα αϕενα (Ρεσπονσαβλεσ).
Πορ συ παρτε, λα οτρα ποστυρα ρεχηαζα λοσ χονχεπτοσ δε δευδα προπια ψ δευδα αϕενα εν ελ εντεν−
διδο θυε διχηα διστινχι⌠ν νο εσ αχεπταβλε ϕυρδιχαµεντε ψ θυε λασ πρεµισασ σοβρε λασ χυαλεσ λα µισ µα
σε χονστρυψε ρεσυλταν ινχορρεχτασ.
Εν πριµερ λυγαρ, σε ρεχηαζα λα ϖιαβιλιδαδ ϕυρδιχα πορ λα χυαλ αλγυιεν πυδιερα ρεϖεστιρ λα χονδιχι⌠ν
δε δευδορ σιν σερ τιτυλαρ δε λα ρεσπεχτιϖα δευδα. Λα διστινχι⌠ν δε δευδα ψ ρεσπονσαβιλιδαδ νο ρεσυλτα
αδµισιβλε πορ λο θυε τοδα ϖεζ θυε εξιστα υνα περσονα οβλιγαδα αλ χυµπλιµιεντο δε υνα πρεσταχι⌠ν λο
σερ〈 α ττυλο δε δευδορ εν βασε α υν ϖνχυλο ϕυρδιχο θυε λε εσ προπιο, χον ινδεπενδενχια δε λα εϖεντυαλ
δεπενδενχια ο ϖινχυλαχι⌠ν εσπεχιαλ θυε συ δευδα πυδιερα τενερ χον λα δε οτρα περσονα.
Ασ ΒΕΡΡΟ ρεφιρινδοσε α λοσ τρµινοσ δε χοντριβυψεντε ψ ρεσπονσαβλε αφιρµα θυε λοσ µισµοσ
µαρχαν υνα διφερενχια εντρε λο θυε γρ〈φιχαµεντε περο χον χιερτα ινεξαχτιτυδ σε εξπρεσα χοµο δευδορ πορ δευδα ο
ηεχηο προπιο ψ δευδορ πορ δευδα αϕενα () ∆εχιµοσ ινεξαχτιτυδ πορθυε εν αµβοσ χασοσ λα δευδα ψ λα ρεσπον−
δε λα δευδα σε ασοχιαβα αλ χυµπλιµιεντο δε λα οβλιγαχι⌠ν πορ παρτε δελ δευδορ, µιεντρασ θυε ελ δε λα ρεσπονσαβιλιδαδ
εσταβα ϖινχυλαδο α σατισφαχερ ελ ιντερσ δε αχρεεδορ σοβρε ελ πατριµονιο δελ δευδορ (Οβλιγαχι⌠ν, Ρεσπονσαβιλιδαδ ψ Σολι−
δαριδαδ εν ελ ∆ερεχηο Τριβυταριο Υρυγυαψο, εδ. Αµαλιο Φερν〈νδεζ, Μοντεϖιδεο, 1988, π〈γσ. 56 ψ 57).
5 ςΑΛ∆ΕΣ ΧΟΣΤΑ, Ραµ⌠ν: Χυρσο δε ∆ερεχηο Τριβυταριο, Τεµισ, Βογοτ〈, 2001, π〈γ. 334.
6 ςΑΛ∆ΕΣ ΧΟΣΤΑ, Ραµ⌠ν; ςΑΛ∆ΕΣ δε ΒΛΕΝΓΙΟ, Νελλψ; ψ ΣΑΨΑΓΥΕΣ ΑΡΕΧΟ, Εδυαρδο: Χ⌠διγο Τριβυταριο δε λα
̀s˜̶pzwqo.]\ws¦|oz.rsz.c\~u~o⁄.Ì.Q}{s¦|or}.⁄.Q}¦q}\ror}Ï:.Cò.srwqw˚¦:.TQc:.[}¦|s¡wrs}:.ö}.@>>@:.˜·u<.>
7 ΓΙΑΝΝΙΝΙ, Αθηιλλε ∆ονατο, Ινστιτυχιονεσ δε ∆ερεχηο Τριβυταριο, τραδυχχι⌠ν δε Φερνανδο Ζαινζ δε Βυϕανδα, Εδ.
∆ερ. Φιν., Μαδριδ, 1957, π〈γσ. 117 ψ 118).
8 ςΙΛΛΕΓΑΣ, Ηχτορ Β., Χυρσο δε Φινανζασ, ∆ερεχηο Φινανχιερο ψ Τριβυταριο, 5♠. Εδιχι⌠ν, ∆επαλµα, Β. Αιρεσ, 1992, π〈γ. 259).
69
REVISTA DE DERECHO DE LA UNIVERSIDAD DE MONTEVIDEO — NÚMERO 29 — AÑO 2016
σαβιλιδαδ σον προπιασ εν ελ σεντιδο θυε ϖινχυλαν αλ τιτυλαρ δε χαδα υνα χον λασ ρεσπεχτιϖασ οβλιγαχιονεσ. 9
Πορ οτρα παρτε, ταλ χοµο ϖιµοσ, λα πριµερα τεσισ ϕυστιφιχαβα ελ χαρ〈χτερ δε προπιο δε λα δευδα δελ
χοντριβυψεντε σοβρε λα πρεµισα θυε στε εσ θυιεν δεβε σοπορταρ λα χαργα τριβυταρια χον συ προπιο πατρι−
µονιο µιεντρασ θυε ελ ρεσπονσαβλε νο δεβε ηαχερλο εν ταντο τιενε δερεχηο α ρεσαρχιµιεντο. ΒΛΑΝΧΟ
χονφροντα εστα χονχλυσι⌠ν αλ σοστενερ θυε παρα θυε λο αντεριορ ρεσυλταρε αδµισιβλε α µοδο δε χριτεριο
γενεραλ δε διφερενχιαχι⌠ν ελ χοντριβυψεντε νυνχα πυεδε ϕυρδιχαµεντε ρεσαρχιρσε δε υν τερχερο δε λα χαργα
τριβυταρια θυε λα λεψ πονε α συ χαργο10. Αχτο σεγυιδο σε οχυπα δε δεµοστραρ θυε διχηα αφιρµαχι⌠ν νο εσ
χορρεχτα ινχλυψενδο ϖαριοσ εϕεµπλοσ πορ λοσ χυαλεσ λοσ χοντριβυψεντεσ ποδραν αχορδαρ χον τερχεροσ
θυε στοσ σεαν θυιενεσ ασυµαν λα χαργα δελ ο δε λοσ τριβυτοσ εν χυεστι⌠ν, σιν θυε σε ϖεα εν λο µ〈σ µ−
νιµο αφεχταδα συ χονδιχι⌠ν ϕυρδιχα δε χοντριβυψεντε.
∆εϕανδο δε λαδο λασ χρτιχασ α λα οτρα ποστυρα ψ πονιενδο φοχο εν λα λνεα αργυµενταλ θυε προπονε
εστα χορριεντε, διρεµοσ θυε ελ χεντρο δε λα διστινχι⌠ν εντρε υνα ψ οτρα χατεγορα δε συϕετοσ πασιϖοσ
ρεποσα εν ελ διφερεντε πρεσυπυεστο ϕυρδιχο θυε µοτιϖα ελ ναχιµιεντο δε συσ ρεσπεχτιϖασ οβλιγαχιονεσ.
Εν εφεχτο, παρα εστα χορριεντε σερ〈 χοντριβυψεντε αθυελ δευδορ χυψα οβλιγαχι⌠ν τιενε χοµο πρεσυ−
πυεστο ϕυρδιχο αλ ηεχηο γενεραδορ δελ τριβυτο, µιεντρασ θυε ρεσπονσαβλε σερ〈 αθυελ συϕετο πασιϖο χυψα
οβλιγαχι⌠ν τριβυταρια σε ασοχια α υν πρεσυπυεστο διφερεντε αλ δελ µερο αχαεχιµιεντο δελ ηεχηο γενεραδορ.
Εν εστε σεντιδο ΒΛΑΝΧΟ αφιρµα: εσ χοντριβυψεντε ελ συϕετο θυε εσ δεσιγναδο πορ λα λεψ χοµο δευδορ
τριβυταριο δε εντρε λοσ συϕετοσ θυε παρτιχιπαν δε λοσ αχτοσ ο ηεχηοσ θυε χονστιτυψεν εν ασπεχτο µατεριαλ δελ ηεχηο
γενεραδορ, πρεσχριβιενδο ταµβιν λα λεψ θυε λα οχυρρενχια δελ ηεχηο γενεραδορ εσ χονδιχι⌠ν νεχεσαρια ψ συφιχιεντε
παρα αδθυιριρ λα χαλιδαδ δε δευδορ. Πορ συ λαδο, εσ ρεσπονσαβλε ελ συϕετο θυε εσ δεσιγναδο π ορ λα λεψ χοµο δευδορ
τριβυταριο εντρε λοσ συϕετοσ θυε παρτιχιπαν δε υν πρεσυπυεστο δε ηεχηο διστιντο δελ ηεχηο γενεραδορ αυνθυε ϖιν−
χυλαδο χον στε, πρεσχριβιενδο λα λεψ θυε λα χαλιδαδ δε δευδορ σε αδθυιερε πορ λα οχυρρενχια δε ταλ πρεσυπυεστο δε
ηεχηο διϖερσο δελ ηεχηο γενεραδορ11
Εν φορµα χοινχιδεντε (αλ µενοσ εν εστα παρτε), ψ ϕυστιφιχανδο λασ εξπρεσιονεσ δευδα προπια ψ
δευδα αϕενα δεσδε υν 〈µβιτο διδ〈χτιχο αυνθυε νο ϕυρδιχο, ΒΕΡΡΟ σοστιενε: Λασ λοχυχιονεσ προπια
ο αϕενα ηαχεν ρεφερενχια αλ οριγεν δε λασ οβλιγαχι⌠ν πρινχιπαλ: λα δελ χοντριβυψεντε, θυε τιενε συ οριγεν εν ελ
προπιο ηεχηο ιµπονιβλε εν ταντο λα δελ ρεσπονσαβλε τιενε συ οριγεν εν υνα σιτυαχι⌠ν αϕενα α εσε ηεχηο ιµπονιβλε
() παρεχε χλαρο θυε ελ λεγισλαδορ τριβυταριο χον εστα δενοµιναχι⌠ν ηα πυεστο δε ρελιεϖε λα διφερενχια εντρε λα
οβλιγαχι⌠ν χοντραδα ο ιµπυεστα πορ ηεχηο δελ δευδορ πρινχιπαλ υ οριγιναριο ψ λα δελ δευδορ πορ φυνχι⌠ν δε γαραν−
τα. () Λο νιχο θυε ελ γαραντε [εν εθυιπαραχι⌠ν αλ ρεσπονσαβλε τριβυταριο] νο εσ, εσ δευδορ πορ λα οβλιγαχι⌠ν
πρινχιπαλ: εσ δευδορ δε συ προπια οβλιγαχι⌠ν. Εστα τιενε υνα προπια φιναλιδαδ, φυνχι⌠ν, ρεγυλαχι⌠ν. () Περ−
σοναλµεντε ψ αυνθυε ιδιοµ〈τιχαµεντε π υεδα λλαµαρσε ηεχηο γενεραδορ, α λα χαυσα δε λα ρεσπονσαβιλιδαδ, ηεµοσ
πρεφεριδο λλαµαρλα σιτυαχι⌠ν θυε οριγινα λα ρεσπονσαβιλιδαδ ψα θυε νυεστρο χ⌠διγο τριβυταριο σολο λλαµα ηεχηο
γενεραδορ α αθυελ θυε δα οριγεν αλ τριβυτο. Αδεµ〈σ χοµο δεριϖαχι⌠ν δε συ νατυραλεζα αχχεσορια, ελ ναχιµιεντο
δε λα ρεσπονσαβιλιδαδ εξιγε λα συµατορια δε δοσ ελεµεντοσ: σιτυαχι⌠ν τπιχα θυε πονε αλ τερχερο εν ποσιχι⌠ν δε ρεσ−
πονδερ (πορ εϕ. σερ συχεσορ δε υνα χασα δε χοµερχιο, αρτ. 22 Χ.Τ.Υ.) µασ λα εξιστενχια δε υνα δευδα οριγιναλ εν ελ
χοντριβυψεντε ναχιδα δελ ηεχηο γενεραδορ θυε θυε δεφινε ελ αρτ. 24 δελ Χ.Τ.Υ.12
ΑΛΒΑΧΕΤΕ πορ συ παρτε, αφιρµα θυε χαδα συϕετο πασιϖο, ψα σεα χοντριβυψεντε ο ρεσπονσαβλε, τιενε συ προπια
δευδα τριβυταρια ψ τιενεν χοµο χοµν δενοµιναδορ λα χοινχιδενχια τοταλ ο παρχιαλ εν ελ µοντο α παγαρ. Περο τιενεν
υν πρεσυπυεστο δε ηεχηο διστιντο, πυεδεν σερ λλαµαδοσ αλ παγο εν µοµεντοσ διφερεντεσ ψ νορµαλµεντε λα οβλιγαχι⌠ν
τριβυταρια δελ ρεσπονσαβλε πρεσενταρ〈 λα χαραχτερστιχα δε σερ αχχεσορια ρεσπεχτο δε λα δελ χοντριβυψεντε.13
Α νιϖελ δε λα δοχτρινα εξτρανϕερα, ϖαλε χιταρ, εντρε µυχηασ οτρασ, λασ οπινιονεσ δε δοσ ινσιγνεσ αυτο−
9 ΒΕΡΡΟ, Φεδεριχο, οβ. χιτ., π〈γ. 61.
10 ΒΛΑΝΧΟ, Ανδρσ, οβ. χιτ., π〈γ. 7.
11 ΒΛΑΝΧΟ, Ανδρσ, οβ. χιτ., π〈γ. 10.
12 ΒΕΡΡΟ, Φεδεριχο, οβ. χιτ., π〈γσ. 61, 64 ψ 65.
13. OZPOQSbS:.X~o¦.[o¦~szH.ÎZo.\sʻ˜}¦ʻopwzwror.|\wp~|o\woÏ:.̀s¡wʻ|o.b\wp~|o\wo:.b}{}.fZW:.¥ò.@B>:.WcSb:.[}¦|s¡wrs}:.
µαψο−ϕυνιο 2014, π〈γ. 415.
70 REVISTA DE DERECHO DE LA UNIVERSIDAD DE MONTEVIDEO — NÚMERO 29 — AÑO 2016
ρεσ εσπα〉ολεσ, ΣΑΙΝΖ ∆Ε ΒΥϑΑΝ∆Α ψ ΦΕΡΡΕΙΡΟ ΛΑΠΑΤΖΑ.
Ελ πριµερο δε λοσ νοµβραδοσ, διστινγυε λα σιτυαχι⌠ν δελ χοντριβυψεντε ψ δελ ρεσπονσαβλε χοµο
ναχιδασ δε πρεσυπυεστοσ διϖερσοσ, χονχλυψενδο λα οβλιγαχι⌠ν δελ συϕετο πασιϖο [λασε: χοντριβυψεντε]
ναχε δε λα ρεαλιζαχι⌠ν δελ ηεχηο ιµπονιβλε εν ταντο θυε λα οβλιγαχι⌠ν δελ ρεσπονσαβλε (ο δε λοσ ρεσπονσαβλεσ, ψα θυε
ταµβιν εστοσ πυεδεν σερ ϖαριοσ) δεριϖα δε λα ρεαλιζαχι⌠ν δελ πρεσυπυεστο δε ηεχηο πρεϖιστο ηιποττιχαµεντε εν λα
νορµα τριβυταρια παρα ελ ναχιµιεντο δε λα ρεσπονσαβιλιδαδ...14
Πορ συ παρτε, ΦΕΡΡΕΙΡΟ ΛΑΠΑΤΖΑ αφιρµα θυε ελ ναχιµιεντο δε λα οβλιγαχι⌠ν δελ ρεσπονσαβλε ρεθυιερε
λα ρεαλιζαχι⌠ν δε δοσ πρεσυπυεστοσ δε ηεχηο διφερεντεσ. Ελ πρεσυπυεστο δε ηεχηο δελ θυε δεριϖα λα οβλιγαχι⌠ν τρι−
βυταρια δελ χοντριβυψεντε ψ ελ πρεσυπυεστο δε ηεχηο δελ θυε δεριϖα παρα ελ ρεσπονσαβλε λα οβλιγαχι⌠ν δε ρεσπονδερ
σολιδαρια ο συβσιδιαριαµεντε δε ταλ οβλιγαχι⌠ν.15
Ρεσταρα πορ λτιµο ρεφεριρνοσ εν εστα ρεσε〉α δοχτριναλ, α αθυελλοσ αυτορεσ θυε ποδραν υβιχαρσε εν
υνα σιτυαχι⌠ν χυασι−ιντερµεδια εντρε εστασ δοσ χορριεντεσ, αυνθυε νοσ ινχλιναµοσ πορ σιτυαρλοσ µ〈σ
πρ⌠ξιµοσ α λα σεγυνδα θυε α λα πριµερα δε λασ χοµενταδασ. Εν νυεστρα δοχτρινα, ταλ σερα ελ χασο δε
ΦΑΓΕΤ ψ ΒΟΡ∆ΟΛΛΙ θυιενεσ σοστιενεν: Ελ ρεσπονσαβλε εσ υνο δε λοσ συϕετοσ πασιϖοσ δε λα οβλιγαχι⌠ν, χυψα
εξιστενχια συπονε: πλυραλιδαδ δε περσονασ, πλυραλιδαδ δε ϖνχυλοσ ψ υνιδαδ δε πρεσταχι⌠ν (...) Λα υνιδαδ δε
πρεσταχι⌠ν ψ δε παγο ιµπλιχα θυε λα πρεσταχι⌠ν εσ νιχα, δεβε τενερ υν νιχο χοντενιδο ψ δεβε χυµπλιρσε αλ
Φισχο υνα σολα ϖεζ. () Χυανδο νοσ ρεφεριµοσ α λα πλυραλιδαδ δε ϖνχυλοσ πρετενδεµοσ δεσταχαρ θυε υνο εσ
ελ ϖνχυλο εντρε ελ Φισχο ψ ελ χοντριβυψεντε, οτρο ελ ϖνχυλο εντρε ελ Φισχο ψ χαδα ρεσπονσαβλε, οτρο ελ ϖνχυλο εντρε
χαδα ρεσπονσαβλε ψ ελ χοντριβυψεντε ψ οτρο ελ ϖνχυλο εντρε λοσ διϖερσοσ ρεσπονσαβλεσ. Ελ νµερο, ασ χοµο λα µα−
ψορ ο µενορ ινδεπενδενχια δε λοσ ϖνχυλοσ, δεπενδερ〈ν δε λα χαντιδαδ δε ρεσπονσαβλεσ ψ ταµβιν δελ αλχανχε δε λα
ρεσπονσαβιλιδαδ, σεγν σεα συβσιδιαρια, σολιδαρια ο συστιτυτα. 16 () Λασ ρελαχιονεσ εξτερνασ εστ〈ν δοµιναδασ
πορ λα ιδεα δε πλυραλιδαδ δε ϖνχυλοσ: χαδα δευδορ τιενε υν ϖνχυλο διστιντο χον ελ αχρεεδορ, σιν περϕυιχιο δε θυε
διχηοσ ϖνχυλοσ εστν χονεχταδοσ εντρε σ. ∆εσδε λα ⌠πτιχα δελ αχρεεδορ διχηα πλυραλιδαδ δε ϖνχυλοσ δετερµινα θυε
στε πυεδα δεµανδαρ πορ ελ τοδο α χυαλθυιερα δε λοσ δευδορεσ, πυδιενδο ελεγιρ α θυιεν θυιερα, ε ινχλυσο δεµανδαρ
α τοδοσ λοσ δευδορεσ. (λοσ συβραψαδοσ νοσ περτενεχεν).
Χοµο σε ποδρ〈 αδϖερτιρ, σι βιεν εστοσ αυτορεσ ρεµαρχαν θυε λοσ ϖνχυλοσ δελ ρεσπονσαβλε ψ χοντρι−
βυψεντε ρεσπεχτο δελ Φισχο σον διφερεντεσ ψ χαδα υνο δε ελλοσ τιενε ϖιδα προπια αυνθυε ρελαχιοναδα
ε ιντερδεπενδιεντε, παραλελαµεντε χονσιδεραν θυε αµβοσ ϖνχυλοσ χονλλεϖαν α υνα µισµα πρεσταχι⌠ν.
Α νυεστρο χριτεριο, ρεσυλτα υν χοντρασεντιδο συπονερ λα εξιστενχια δε υνα νιχα πρεσταχι⌠ν υ οβλιγα−
χι⌠ν δε παγο ατριβυιβλε α ϖαριασ περσονασ εν λα µεδιδα θυε λα µισµα σε ηυβιερα γενεραδο εν πρεσυ−
πυεστοσ νορµατιϖοσ διφερεντεσ. Σι λοσ συπυεστοσ θυε γενεραν λασ οβλιγαχιονεσ σον διφερεντεσ, λασ οβλι−
γαχιονεσ ταµβιν λο σερ〈ν, µ〈σ αλλ〈 δελ γραδο δε δεπενδενχια ο συβορδιναχι⌠ν θυε πυδιερα τενερ λα
οβλιγαχι⌠ν δελ ρεσπονσαβλε ρεσπεχτο δε λα δελ χοντριβυψεντε ψ δε θυε, ινχλυσο εϖεντυαλµεντε (αυνθυε
νο νεχεσαριαµεντε) πυδιεραν χοινχιδιρ εν συ χυαντα.
Σιν περϕυιχιο δε λο αντεριορ, εντενδεµοσ θυε, λα ρεφερενχια α υνιδαδ δε πρεσταχι⌠ν α λα θυε αλυδεν
εστοσ αυτορεσ ρεσπονδερα α υνα φ⌠ρµυλα διδ〈χτιχα µ〈σ θυε τχνιχο−ϕυρδιχα. Χον διχηα ρεφερενχια σε
πρετενδερα ιλυστραρ ελ χαρ〈χτερ δεπενδιεντε δε λα οβλιγαχι⌠ν δελ ρεσπονσαβλε (σι ελ χοντριβυψεντε εξτιν−
γυε συ δευδα ταµβιν σε εξτινγυιρ〈 λα δελ ρεσπονσαβλε) ψ, σοβρε τοδο, θυε ελ Φισχο νο ποδρ〈 ρεχονοχερ
χοµο ινγρεσο υν ιµπορτε µαψορ αλ θυε χορρεσπονδε πορ λα οβλιγαχι⌠ν δελ χοντριβυψεντε. Ασ, ελ Φισχο
νο ποδρα ρεχονοχερ υν ινγρεσο πορ λα πρεσταχι⌠ν χυµπλιδα πορ ελ ρεσπονσαβλε ψ οτρο πορ λα χυµπλιδα
πορ ελ χοντριβυψεντε, σιν πρεϖερ υν µεχανισµο δε χονσολιδαχι⌠ν δε λοσ ιµπορτεσ θυε φιναλµεντε δετερ−
µινε χοµο ινγρεσο νετο δελ Εσταδο ελ χορρεσπονδιεντε αλ δε λα οβλιγαχι⌠ν τριβυταρια δελ χοντριβυψεντε.17
Εν νυεστρα οπινι⌠ν, ψ ταλ χοµο φυερα αφιρµαδο οπορτυναµεντε πορ αµβοσ αυτορεσ δελ πρεσεντε
τραβαϕο εν διστιντασ οπορτυνιδαδεσ, χυανδο λα λεψ δεσιγνα ρεσπονσαβλεσ τριβυταριοσ (χυαλθυιερα σεα λα
14 Χιταδο πορ Βερρο, Φεδεριχο; οβ. χιτ. π〈γ. 64.
15 ΦΕΡΡΕΙΡΟ ΛΑΠΑΤΖΑ, ϑοσ; Χυρσο δε ∆ερεχηο Φινανχιερο Εσπα〉ολ, 14α. εδιχι⌠ν, Μαρχιαλ Πονσ, Μαδριδ, 1992 , π〈γ. 382.
16 ΦΑΓΕΤ, Αλβερτο ψ ΒΟΡ∆ΟΛΛΙ, ϑοσ Χαρλοσ, οβ. χιτ., π〈γσ. 306 ψ 310: Συϕεχι⌠ν πασιϖα ψ ρεσπονσαβλεσ τριβυταριοσ,
̀s¡wʻ|o.b\wp~|o\wo:.WcSb:.b}{}.ffWW:.¥ò.¦̶{s\}.?@E:.X~zw};Ou}ʻ|}.?GGC:.˜·u<.a>D.⁄.A?><
17 Λα υνιδαδ δε πρεσταχι⌠ν ψ δε παγο ιµπλιχα θυε λα πρεσταχι⌠ν εσ νιχα, δεβε τενερ υν νιχο χοντενιδο ψ δεβε χυµπλιρσε αλ Φισχο
υνα σολα ϖεζ (ΦΑΓΕΤ, Αλβερτο ψ ΒΟΡ∆ΟΛΛΙ, ϑοσ Χαρλοσ οβ. χιτ., π〈γ. 306)
71
REVISTA DE DERECHO DE LA UNIVERSIDAD DE MONTEVIDEO — NÚMERO 29 — AÑO 2016
εσπεχιε ψ αλχανχε δε διχηα ρεσπονσαβιλιδαδ) ταλ χαλιδαδ εστ〈 συπεδιταδα α λα ϖεριφιχαχι⌠ν δε χιερτοσ πρε−
συπυεστοσ ϕυρδιχοσ θυε λε σον προπιοσ, λοσ χυαλεσ ρεσυλταν διφερεντεσ αλ ηεχηο γενεραδορ θυε µοτιϖα
ελ ναχιµιεντο δε λα οβλιγαχι⌠ν τριβυταρια. Ινχλυσο, λα οβλιγαχι⌠ν δελ ρεσπονσαβλε τριβυταριο πυεδε αντε−
χεδερ αλ ναχιµιεντο δε λα οβλιγαχι⌠ν τριβυταρια δελ χοντριβυψεντε. Χοµο εϕεµπλο, ϖαλε χιταρ ελ χασο δε
λοσ αγεντεσ δε περχεπχι⌠ν δε ΙςΑ, θυιενεσ τιενεν λα οβλιγαχι⌠ν δε περχιβιρ ψ ϖερτερ αλ Φισχο λοσ ιµπορτεσ
χορρεσπονδιεντεσ ρεσπεχτο δε οπεραχιονεσ γραϖαδασ πορ διχηο ιµπυεστο θυε αχοντεχεραν εν υνα εταπα
ποστεριορ. Λο µισµο ποδραµοσ δεχιρ δε λοσ ηεχηοσ γενεραδορεσ δε λασ οβλιγαχιονεσ δε λοσ αγεντεσ
δε ρετενχι⌠ν, συστιτυτοσ υ οτροσ ρεσπονσαβλεσ τριβυταριοσ δελ Ιµπυεστο α λασ Ρεντασ δε λασ Αχτιϖιδαδεσ
Εχον⌠µιχασ, δελ Ιµπυεστο α λασ Ρεντασ δε λασ Περσονασ Φσιχασ ο δελ Ιµπυεστο α λασ Ρεντασ δε λοσ νο Ρε−
σιδεντεσ. Ελλο ιµπλιχα θυε ελ πρεσυπυεστο δε ηεχηο θυε µοτιϖ⌠ ελ ναχιµιεντο δε λα οβλιγαχι⌠ν δε εστοσ
ρεσπονσαβλεσ ρεσυλτα νεχεσαριαµεντε αντεριορ αλ αχαεχιµιεντο δελ ηεχηο γενεραδορ δε λασ οβλιγαχιονεσ
τριβυταριασ δε λοσ χοντριβυψεντεσ.18
Αδιχιοναλµεντε χονσιδεραµοσ θυε, σιν περϕυιχιο δε νο χοµπαρτιρ λα διστινχι⌠ν εντρε δευδα προπια
ψ αϕενα θυε φορµυλα ςΑΛ∆ΕΣ ΧΟΣΤΑ, νι συ αφιρµαχι⌠ν ρελατιϖα α θυε ελ χοντριβυψεντε εσ θυιεν εν
τοδοσ λοσ χασοσ δεβε νεχεσαριαµεντε σοπορταρ λα χαργα δελ τριβυτο εν ελ εντενδιδο θυε λα χαπαχιδαδ
χοντριβυτιϖα δεβε ταµβιν ϖεριφιχαρσε εξχλυσιϖαµεντε α συ ρεσπεχτο, χονσιδεραµοσ θυε αλ µοµεντο δε
διφερενχιαρ λα φιγυρα δελ χοντριβυψεντε χον λα δελ ρεσπονσαβλε, χοβρα ταµβιν ρελεϖανχια ελ δερεχηο δε
ρεσαρχιµιεντο θυε λα λεψ λε χονφιερε α εστε λτιµο. Σι περϕυιχιο θυε ελ δερεχηο αλ ρεσαρχιµιεντο σε χαναλι−
χε µεδιαντε υνα αχχι⌠ν χιϖιλ, εντενδεµοσ θυε ταλ δερεχηο σε γενερα πορ υνα νορµα τριβυταρια χοµο λο
εσ ελ αρτχυλο 19 δελ Χ⌠διγο. Εν χονσεχυενχια, νο τενεµοσ ελ ηονορ δε χοµπαρτιρ εν εστε πυντο, αθυελλασ
ποστυρασ θυε δεσχαρταν τοδα λα ρελεϖανχια α εστε ασπεχτο αλ µοµεντο δε διστινγυιρ υν ρεσπονσαβλε δε
υν χοντριβυψεντε. Πορ ελ χοντραριο, χονσιδεραµοσ θυε σε τρατα δε υνα χυαλιδαδ χονφεριδα χον χαρ〈χτερ
γενεραλ ψ σιν εξχεπχιονεσ πορ λα νορµατιϖα τριβυταρια α υνο δε λοσ δοσ τιποσ δε συϕετοσ πασιϖοσ. Ελ ηε−
χηο θυε πορ εϖεντυαλεσ αχυερδοσ πριϖαδοσ σε πυεδα νευτραλιζαρ εστε δερεχηο α ρεσαρχιµιεντο, νο ηαχε
οτρα χοσα µ〈σ θυε χονφιρµαρ θυε λα ρεγλα εσ λα ινϖερσα ψα θυε σερ〈 νεχεσαριο δε ταλεσ αχυερδοσ παρα
εξχεπχιοναρλα.
Λασ χονχλυσιονεσ δε λοσ δοσ π〈ρραφοσ πρεχεδεντεσ σε ενχυεντραν πλεναµεντε αλινεαδασ χον λασ δισ−
ποσιχιονεσ δε νυεστρο Χ⌠διγο Τριβυταριο. Ασ ελ αρτχυλο 17 δελ Χ⌠διγο Τριβυταριο δεφινε αλ χοντριβυ−
ψεντε χοµο λα περσονα ρεσπεχτο δε λα χυαλ σε ϖεριφιχα ελ ηεχηο γενεραδορ δε λα οβλιγαχι⌠ν τριβυταρια. Πορ συ
παρτε, ελ αρτ. 19 χυανδο δεφινε αλ ρεσπονσαβλε, νο χονδιχιονα συ χαλιδαδ α λα ϖεριφιχαχι⌠ν δελ ηεχηο γενεραδορ δε
λα οβλιγαχι⌠ν τριβυταρια, σινο θυε λο διστινγυε χοµο ×λα περσονα θυε, σιν ασυµιρ λα χαλιδαδ δε χοντριβυψεντε δεβε,
πορ δισποσιχι⌠ν εξπρεσα δε λα λεψ, χυµπλιρ χον λασ οβλιγαχιονεσ δε παγο ψ λοσ δεβερεσ φορµαλεσ θυε χορρεσπονδεν α
αθυελ...×. Ταλ χοµο σε ποδρ〈 απρεχιαρ, τενιενδο εν χυεντα θυε λα δεφινιχι⌠ν δε ρεσπονσαβλε σε εφεχτα πορ οποσιχι⌠ν
α λα δε χοντριβυψεντε, φ〈χιλµεντε σε χονχλυψε θυε, δε λα αρτιχυλαχι⌠ν δε λοσ χιταδοσ αρτχυλοσ δελ Χ⌠διγο Τριβυταριο,
ελ ρεσπονσαβλε σερ〈 αθυελ συϕετο οβλιγαδο αλ παγο α χυψο ρεσπεχτο νο δε ϖεριφιχα ελ ηεχηο γενεραδορ δελ τριβυτο.19
2.2. ↵Λα οβλιγαχι⌠ν δελ ρεσπονσαβλε εσ οβλιγαχι⌠ν τριβυταρια?
Λασ χονχλυσιονεσ αρριβαδασ εν ελ πυντο αντεριορ λλεϖαν νεχεσαριαµεντε α ινδιχαρ θυε λα οβλιγαχι⌠ν τρι−
βυταρια εν σεντιδο εστριχτο ρεχαε εξχλυσιϖαµεντε εν ελ χοντριβυψεντε. Εν εφεχτο, χοµο ϖενιµοσ δε δεχιρ,
ελλο ρεσπονδε α λα χορρεσπονδενχια περφεχτα εντρε λοσ αρτχυλοσ 14 ινχισο 1, 17 ψ 24 δελ Χ⌠διγο Τριβυταριο.
Ελ πριµερο χεντρα λα δεφινιχι⌠ν δε οβλιγαχι⌠ν τριβυταρια εξχλυσιϖαµεντε εν τορνο α λα χιρχυνστανχια
θυε δετερµινα συ ναχιµιεντο, χυαλ εσ λα ϖεριφιχαχι⌠ν δελ ηεχηο γενεραδορ ο πρεσυπυεστο δε ηεχηο.
Πορ συ παρτε, ελ αρτχυλο 24 δεφινε αλ ηεχηο γενεραδορ χοµο ελ πρεσυπυεστο εσταβλεχιδο πορ λα λεψ παρα χον−
φιγυραρ ελ τριβυτο ψ χυψο αχαεχιµιεντο οριγινα λα εξιστενχια δε λα οβλιγαχι⌠ν. Φιναλµεντε ελ αρτχυλο 17, δεφινε
αλ χοντριβυψεντε µεδιαντε λα νεχεσαρια ψ εξχλυσιϖα αρτιχυλαχι⌠ν δε λασ δοσ νορµασ αντεριορεσ, χοµο λα
περσονα ρεσπεχτο δε λα χυαλ σε ϖεριφιχα ελ ηεχηο γενεραδορ δε λα οβλιγαχι⌠ν τριβυταρια.
18 ΑΡΧΙΑ, Σεβαστι〈ν: Ρεσπονσαβιλιδαδ τριβυταρια δε λοσ αδθυιρεντεσ δε χασασ δε χοµερχιο ψ εµπρεσασ εν γενεραλ,
̀s¡wʻ|o.b\wp~|o\wo:.WcSb:.b}{}.fffdWW:.¥ò.@?B:.˜·u<.cf.>
ργιµεν δε ρεσπονσαβιλιδαδ τριβυταρια δε ρεπρεσενταντεσ α διρεχτορεσ δε σοχιεδαδεσ χοµερχιαλεσ, εν Ρεϖιστα δε ∆ερεχηο,
Υνιϖερσιδαδ δε Μοντεϖιδεο, Α〉ο ΙΞ, 2010, Ν≡ 17, π〈γ. 41.
19 Χονφορµε, ΒΛΑΝΧΟ, Ανδρσ, Αγεντεσ δε ρετενχι⌠ν... χιτ., π〈γ. 8.
72 REVISTA DE DERECHO DE LA UNIVERSIDAD DE MONTEVIDEO — NÚMERO 29 — AÑO 2016
Πορ ελ χοντραριο, σι ταλ χοµο ϖιµοσ ελ ρεσπονσαβλε εσ δεφινιδο πορ ελ αρτχυλο 19 δελ Χ⌠διγο εν χοντρα−
ποσιχι⌠ν αλ χοντριβυψεντε, ελλο δεριϖα νεχεσαριαµεντε εν θυε συ οβλιγαχι⌠ν νο ποδρα γενεραρσε, αλ µε−
νοσ, εξχλυσιϖαµεντε πορ ϖεριφιχαχι⌠ν δελ ηεχηο γενεραδορ ψα θυε δε λο χοντραριο σερα υν χοντριβυψεντε.20
Νο οβσταντε, δεσεαµοσ ρεµαρχαρ θυε λο αντεριορ νο συπονε δεσχονοχερ λα θυε λα οβλιγαχι⌠ν δελ
ρεσπονσαβλε περτενεζχα αλ ∆ερεχηο Τριβυταριο Ματεριαλ εν ταντο ελ ρεσπονσαβλε χοµπορτα υν οβλιγαδο
διρεχτο δε υν δεβερ δε παγο α φαϖορ δελ Φισχο.
Σι βιεν ρεφιρινδοσε πυντυαλµεντε α λοσ αγεντεσ δε ρετενχι⌠ν ψ δε περχεπχι⌠ν περο περφεχταµεντε
τρασλαδαβλε αλ ρεστο δε λοσ ρεσπονσαβλεσ, χον συ ηαβιτυαλ χλαριδαδ, ΒΛΑΝΧΟ αφιρµα: εν λα µεδιδα θυε
λα ρετενχι⌠ν ο περχεπχι⌠ν σε δεσλιγυεν δε λα οχυρρενχια δελ ηεχηο γενεραδορ, ελ δεβερ δε παγο δελ αγεν−
τε νο πυεδε ιδεντιφιχαρσε χον λα οβλιγαχι⌠ν τριβυταρια προπιαµεντε διχηα, εν ταντο ρελαχι⌠ν περσοναλ
συργιδα χοµο χονσεχυενχια δε λα ϖεριφιχαχι⌠ν δελ ηεχηο γενεραδορ δελ τριβυτο. 21
Ρεχιεντεµεντε ∆ΕΛΓΑ∆Ο φορµυλ⌠ χρτιχασ αλ ραζοναµιεντο αντεριορ βασ〈νδοσε εν θυε ελ ινχισο
πριµερο δελ αρτχυλο 14 δελ Χ⌠διγο Τριβυταριο νο ηαχε ρεφερενχια α χοντριβυψεντε σινο α συϕετοσ
πασιϖοσ αλ τιεµπο θυε ταµποχο ινϖοχα αλ ηεχηο γενεραδορ σινο αλ πρεσυπυεστο δε ηεχηο. Ασ
αφιρµα θυε Σι υνο λεε εστε ινχισο, δεσποϕαδο δε χυαλθυιερ δεσαρρολλο δογµ〈τιχο, παρεχε χλαρο θυε υν ρεσπονσαβλε
εσ υν συϕετο πασιϖο ψ ελ οριγεν δε συ ρεσπονσαβιλιδαδ (χοµο πορ οτρα παρτε λο ηα ρεχονοχιδο λα δογµ〈τιχα) εσ υν
πρεσυπυεστο δε ηεχηο.22
Εν πριµερ λυγαρ δεβεµοσ ρεχονοχερ θυε ελ τενορ λιτεραλ δε λα ρεφεριδα νορµα νο εσ δελ τοδο φελιζ ψ
θυε εφεχτιϖαµεντε ηαχε ρεφερενχια α συϕετοσ πασιϖοσ ψ νο α χοντριβυψεντεσ. Νο οβσταντε, δεβε ταµ−
βιν ρεχονοχερσε θυε, σι νοσ αϖοχαµοσ α υνα ιντερπρεταχι⌠ν δελ Χ⌠διγο Τριβυταριο βασαδα νιχαµεντε
εν ελ µτοδο ο ελεµεντο γραµατιχαλ, νοσ ποδραµοσ ενχοντραρ χον ϖαριασ σορπρεσασ θυε α τοδασ
λυχεσ νο σεραν αδµισιβλεσ. Λα πριµερα προϖενδρα δελ µισµο ινχισο πριµερο δελ αρτχυλο 14 χυανδο
ρεφιερε α λοσ συϕετοσ αχτιϖοσ δε λα οβλιγαχι⌠ν τριβυταρια ινχλυψενδο αλ Εσταδο υ οτροσ εντεσ πβλιχοσ,
λο χυαλ σε ρατιφιχαρα εν ελ αρτχυλο 15 (Εσ συϕετο αχτιϖο δε λα ρελαχι⌠ν ϕυρδιχα τριβυταρια ελ εντε πβλιχο
αχρεεδορ δελ τριβυτο). Σι νοσ χι〉ραµοσ αλ τενορ λιτεραλ δε εστασ δισποσιχιονεσ δεβεραµοσ χονχλυιρ θυε
υνα περσονα πβλιχα νο εσταταλ ποδρα σερ συϕετο αχτιϖο τριβυταριο, λο χυαλ υν〈νιµεµεντε σε ρεχονοχερα
χοµο ερρ⌠νεο. Ταµβιν ποδρα σοστενερσε, α λα λυζ δε λοσ τεξτοσ δε λοσ αρτχυλοσ 71 ψ 75 δελ Χ⌠διγο Τρι−
βυταριο, θυε λασ χονσυλτασ ϖινχυλαντεσ ο λασ αχχιονεσ δε ρεπετιχι⌠ν δε παγο δεβεραν σερ φορµυλαδασ εξ−
χλυσιϖαµεντε αντε λοσ οργανισµοσ υ οφιχινασ ρεχαυδαδορασ ψ νο αντε λοσ συϕετοσ αχτιϖοσ. Λο αντεριορ
δεµυεστρα θυε ελ Χ⌠διγο ρεγιστρα ινσυφιχιενχιασ δε ρεδαχχι⌠ν περο παχφιχαµεντε σε ηαν ιντερπρεταδο
εν υν σεντιδο διφερεντε αλ δε συ µερο τεξτο.
Σιν περϕυιχιο δε λο αντεριορ, α πεσαρ δε λα ρεφερενχια γενριχα α συϕετοσ πασιϖοσ ινδιχαδα εν λα χι−
ταδα νορµα, εν ναδα αφεχτα νυεστρασ χονχλυσιονεσ εν λα µεδιδα θυε, σεγυιδαµεντε σε εσταβλεχε χοµο
εξχλυσιϖα χονδιχι⌠ν, θυε λα οβλιγαχι⌠ν ναζχα εν χυαντο οχυρρε ελ πρεσυπυεστο δε ηεχηο πρεϖιστο εν λα λεψ.
Χοµο ϖιµοσ εν π〈ρραφοσ αντεριορεσ, λα ρεφερενχια α λα θυε αλυδε ελ Χ⌠διγο Τριβυταριο νο εσ α χυαλ−
θυιερ ηιπ⌠τεσισ ο πρεσυπυεστο θυε ηαβιλιτε υνα χονσεχυενχια ϕυρδιχα δετερµιναδα, σινο α αθυελλα εξ−
χλυσιϖαµεντε ρελαχιοναδα χον ελ τριβυτο. ∆ε υνα λεχτυρα γενεραλ δελ Χ⌠διγο σε πυεδε αδϖερτιρ θυε λοσ
τρµινοσ πρεσυπυεστο δε ηεχηο ψ ηεχηο γενεραδορ ηαν σιδο υτιλιζαδοσ εν φορµα ινδιφερεντε. Ασ
πορ εϕεµπλο, λοσ αρτχυλοσ 11, 12 ψ 13 δεφινεν λασ εσπεχιεσ τριβυταριασ εν φυνχι⌠ν δε συ πρεσυπυεστο δε
ηεχηο. Πορ οτρα παρτε, χοµο ϖιµοσ, ελ αρτχυλο 24 δελ Χ⌠διγο δεφινε αλ ηεχηο γενεραδορ χοµο ελ πρεσυ−
πυεστο εσταβλεχιδο πορ λα λεψ παρα χονφιγυραρ ελ τριβυτο ψ χυψο αχαεχιµιεντο οριγινα λα οβλιγαχι⌠ν.
Φιναλµεντε, ψ σι αλγυνα δυδα θυεδαρα ρεσπεχτο α λα ιδεντιδαδ χονχεπτυαλ εντρε πρεσυπυεστο δε
ηεχηο ψ ηεχηο γενεραδορ θυε ρεγιστρα νυεστρο Χ⌠διγο Τριβυταριο, ν⌠τεσε θυε ελ µυλτιχιταδο αρτχυλο
17 δεφινε αλ χοντριβυψεντε χοµο λα περσονα ρεσπεχτο δε λα χυαλ σε ϖεριφιχα ελ ηεχηο γενεραδορ δε λα οβλιγαχι⌠ν
τριβυταρια. Υνα ϖεζ µ〈σ ινσιστιµοσ εν θυε ελ αρτχυλο 19 δελ Χ⌠διγο αλ δεφινιρ ρεσπονσαβλε εν χοντραπο−
20 ΑΡΧΙΑ, Σεβαστι〈ν, οβ. χιτ., π〈γ. 58.
21 ΒΛΑΝΧΟ, Ανδρσ, οβ. χιτ., π〈γσ. 14 ψ 15.
22 ∆ΕΛΓΑ∆Ο, Σερρανα: Αλγυνασ χυεστιονεσ προβλεµ〈τιχασ δελ ασπεχτο τεµποραλ ψ συβϕετιϖο δε λα ρεσπονσαβιλιδαδ δελ
αρτχυλο 22 δελ Χ⌠διγο Τριβυταριο εν Ιµπυεστοσ & Φισχαλιδαδ, Τοµο ςΙΙ, ΧΑ∆Ε, Μοντεϖιδεο, ϕυλιο 2015, π〈γ. 5.
73
REVISTA DE DERECHO DE LA UNIVERSIDAD DE MONTEVIDEO — NÚMERO 29 — AÑO 2016
σιχι⌠ν α χοντριβυψεντε ψ δαδα λα δεφινιχι⌠ν δε χοντριβυψεντε δελ αρτχυλο 17, νεχεσαριαµεντε δεβεµοσ
χονχλυιρ θυε ελ ηεχηο γενεραδορ δε λα οβλιγαχι⌠ν τριβυταρια σολο ποδρα χοινχιδιρ χον ελ πρεσυπυεστο δε
ηεχηο ρεφεριδο εν αρτχυλο 14 χυανδο ϕυσταµεντε δεφινε οβλιγαχι⌠ν τριβυταρια.
↵Λα νορµατιϖα αχτυαλ πρεϖ λα ποσιβιλιδαδ δε ιµπυταρ ρεσπονσαβιλιδαδ τριβυταρια ρελαχιοναδα χον
οβλιγαχιονεσ δε υν ρεσπονσαβλε τριβυταριο?
Εν πριµερ λυγαρ, δεβεµοσ ινδιχαρ θυε νο αδϖερτιµοσ ινχονϖενιεντεσ τε⌠ριχοσ παρα λα δεσιγναχι⌠ν
δε δευδορεσ τριβυταριοσ χυψασ οβλιγαχιονεσ πεχυνιαριασ σε ρελαχιονεν (εν λοσ νιϖελεσ δε αχχεσοριεδαδ ψ
δεπενδενχια αντεσ ϖιστοσ) χον λασ οβλιγαχιονεσ δε οτροσ δευδορεσ τριβυταριοσ (ρεσπονσαβλεσ) θυε α συ
ϖεζ σε ρελαχιονεν (ταµβιν εν φορµα αχχεσορια ψ/ο δεπενδιεντε) χον οβλιγαχιονεσ δε χοντριβυψεντεσ.
Οβϖιαµεντε θυε ταλ εϖεντυαλ δεσιγναχι⌠ν δεβερα σερ δισπυεστα πορ λα λεψ, λα χυαλ, αλ ιγυαλ θυε εν
ελ χασο δε λοσ ρεσπονσαβλεσ ρεσπεχτο δε λοσ χοντριβυψεντεσ, δεβερα χονσιδεραρ δεντρο δελ συπυεστο
νορµατιϖο ηαβιλιταντε παρα διχηα ρεσπονσαβιλιδαδ υν εσπεχιαλ γραδο δε ϖινχυλαχι⌠ν εντρε αµβοσ δευ−
δορεσ (εν εστε χασο εντρε ελ ρεσπονσαβλε ψ ελ ρεσπονσαβλε δελ ρεσπονσαβλε).
Ρεστα αναλιζαρ σι νυεστρα αχτυαλ νορµατιϖα πρεϖ εστε τιπο δε οβλιγαδοσ τριβυταριοσ.
Ρεπασανδο ελ Χ⌠διγο Τριβυταριο, ποδεµοσ αδϖερτιρ θυε λα δισποσιχι⌠ν θυε ποδρα γενεραρ (ψ δε
ηεχηο ηα γενεραδο) δυδασ ρεσπεχτο δε εστε τεµα σερα συ αρτχυλο 21, ελ χυαλ δεσιγνα χοµο ρεσπονσα−
βλεσ τριβυταριοσ α λοσ ρεπρεσενταντεσ λεγαλεσ ο ϖολυνταριοσ ρεσπεχτο δε λασ οβλιγαχιονεσ τριβυταριασ δε συσ
ρεπρεσενταδοσ.23
Πορ λοσ αργυµεντοσ αντεσ ινδιχαδοσ, ∆ΕΛΓΑ∆Ο σοστιενε θυε εν λα µεδιδα θυε διχηα νορµα σε
λιµιτα α ιµπυταρ ρεσπονσαβιλιδαδ α λοσ ρεπρεσενταντεσ πορ λασ οβλιγαχιονεσ τριβυταριασ δε συσ ρεπρεσεν−
ταδοσ σιν ασιγναρλε νινγυνα χονδιχι⌠ν συβϕετιϖα εσπεχιαλ, ψ εν συ εντενδιδο θυε οβλιγαχι⌠ν τριβυτα−
ρια αβαρχα α λα δελ ρεσπονσαβλε ταλ χοµο σε ϖιο αντεριορµεντε, εν χονσεχυενχια διχηα ρεσπονσαβιλιδαδ
ποδρ〈 ρεχαερ ταντο ρεσπεχτο δελ ρεπρεσενταντε δελ χοντριβυψεντε χοµο δελ ρεπρεσενταντε δελ ρεσπον−
σαβλε. Πορ ταλ ραζ⌠ν χονχλυψε θυε ελ ρεπρεσενταντε δε υν αδθυιρεντε δε υνα χασα δε χοµερχιο σερα
ρεσπονσαβλε τριβυταριο, δεβιδο α λα αρτιχυλαχι⌠ν δε λοσ αρτχυλοσ 22 ψ 21 δελ ΧΤ. Πορ ελ αρτχυλο 22 σερα
ρεσπονσαβλε ελ αδθυιρεντε ρεσπεχτο δελ χοντριβυψεντε εναϕεναντε, µιεντρασ θυε ελ ρεπρεσενταντε δελ αδ−
θυιρεντε ποδρα σερ ρεσπονσαβλε ϖα αρτχυλο 21 (σι εσ θυε σε δαν λασ ρεσταντεσ χονδιχιονεσ πρεϖιστασ εν
διχηα νορµα) πορ λασ οβλιγαχιονεσ τριβυταριασ χοντραδασ πορ αθυλ χοµο χονσεχυενχια δελ αρτχυλο
22.24 Εστα λνεα δε ραζοναµιεντο εσ περφεχταµεντε εξτενσιβλε α χυαλθυιερ οτρο τιπο δε ρεπρεσενταντε δε
υν ρεσπονσαβλε τριβυταριο.
Χονφορµε λα ποστυρα ασυµιδα εν ελ πρεσεντε τραβαϕο, δοσ ραζονεσ νοσ χονδυχεν α δισχρεπαρ χον
ταλεσ χονχλυσιονεσ.
Εν πριµερ λυγαρ πορ λο ψα λαργαµεντε φυνδαµενταδο ρεσπεχτο α θυε λα ρεφερενχια α οβλιγαχιονεσ
τριβυταριασ θυε ηαχε ελ αρτχυλο 21 σολαµεντε σε χοµπαδεχε χον αθυελλασ οβλιγαχιονεσ χορρεσπονδιεντεσ
αλ χοντριβυψεντε. Χοµο αφιρµα ΒΕΡΡΟ: Ελ αρτ. 21 ινστιτυψε, χοµο ρεσπονσαβλε δελ τριβυτο, αλ ρεπρεσενταντε
δε υν χοντριβυψεντε.25
Εν σεγυνδο λυγαρ, ψ αν χυανδο σε αδµιτιερα πορ υν ινσταντε ελ χονχεπτο αµπλιο δε οβλιγαχι⌠ν
τριβυταρια εν ελ εντενδιδο θυε λα µισµα χοµπρενδε α λα δε χυαλθυιερ συϕετο πασιϖο, νοτεµοσ θυε λα
δεφινιχι⌠ν δε ρεσπονσαβλε θυε βρινδα νυεστρο Χ⌠διγο λα ϖινχυλα εξχλυσιϖαµεντε χον ελ χοντριβυψεντε.
ςαλε ασ τρανσχριβιρ νυεϖαµεντε ελ αρτχυλο 19 εν λα παρτε θυε νοσ οχυπα: Εσ ρεσπονσαβλε λα περσονα θυε
σιν ασυµιρ λα χαλιδαδ δε χοντριβυψεντε δεβε, πορ δισποσιχι⌠ν εξπρεσα δε λα λεψ, χυµπλιρ χον λασ οβλιγαχιονεσ δε
παγο ψ λοσ δεβερεσ φορµαλεσ θυε χορρεσπονδεν α αθυελ
23 Σιν περϕυιχιο δε θυε εστα νορµα εσταβλεχε οτρασ χονδιχιονεσ αδιχιοναλεσ θυε σιρϖεν δε συπυεστοσ δε εστα ρεσπονσαβιλι−
δαδ (λασ θυε σερ〈ν τραταδασ εν ελ Χαπτυλο 3 δε εστε τραβαϕο), παρα λο θυε α εστα παρτε δελ τραβαϕο ιντερεσα, σολαµεντε ηεµοσ
ρεπαραδο εν λα ρεφερενχια ινδιχαδα.
24 ∆ΕΛΓΑ∆Ο, Σερρανα, οβ. χιτ., π〈γ. 5.
25 ΒΕΡΡΟ, Φεδεριχο, Ρεσπονσαβλεσ Τριβυταριοσ, εδ. Αµαλιο Φερν〈νδεζ, Μοντεϖιδεο, 1990, π〈γ. 60.
74 REVISTA DE DERECHO DE LA UNIVERSIDAD DE MONTEVIDEO — NÚMERO 29 — AÑO 2016
Πορ λο ταντο, ψ χον τοταλ ινδεπενδενχια δε λα ποστυρα θυε σε αδοπτε ρεσπεχτο δελ αλχανχε δελ τρµινο οβλι−
γαχι⌠ν τριβυταρια, ελ αρτχυλο 19 δελ Χ⌠διγο Τριβυταριο εσ εξτρεµαδαµεντε χλαρο εν ινδιχαρ θυε λα φιγυρα δελ
ρεσπονσαβλε εστ〈 ϖινχυλαδα εξχλυσιϖαµεντε α λα δε υν χοντριβυψεντε ψ νο α λα δε οτρο ρεσπονσαβλε.
Εν χονσεχυενχια, εντενδεµοσ θυε ελ αρτχυλο 21 δελ Χ⌠διγο νο πυεδε ιντερπρεταρσε αδεχυαδαµεντε
σιν αρµονιζαρλο χον ελ αρτχυλο 19, παρα χονχλυιρ θυε, µ〈σ αλλ〈 θυε αθυλ ηαγα ρεφερενχια α ρεπρεσεντα−
δοσ, στοσ ινδεφεχτιβλεµεντε δεβερ〈ν σερ χοντριβυψεντεσ ψα θυε στε εσ ελ νιχο συπυεστο σοβρε ελ χυαλ
σε εστρυχτυρα λα δεφινιχι⌠ν δε ρεσπονσαβλε τριβυταριο εν νυεστρο ∆ερεχηο.
Λασ χονχλυσιονεσ πρεχεδεντεσ φυερον χοµπαρτιδασ πορ λα ϕυρισπρυδενχια δελ Τριβυναλ δε λο Χοντεν−
χιοσο Αδµινιστρατιϖο.
S¦.˜\w{s\.z~uo\.¡ozs.qw|o\. o.zo.as¦|s¦qwo.¥ò.@?C. rsz.?D.rs.{o\ƒ}.rs. ?GG@:.{}|w¡oro.s¦.~¦o.oqqw˚¦.
δε νυλιδαδ προµοϖιδα πορ λοσ ρεπρεσενταντεσ δε υν ρεσπονσαβλε (εν ταλ χασο, σε τρατ⌠ δε ρεπρεσενταντεσ
δε υνα σοχιεδαδ συχεσορα δε χασα δε χοµερχιο πρετενδιδαµεντε ρεσπονσαβλε εν φυνχι⌠ν δελ αρτχυλο
22 δελ Χ.Τ.). Εν ταλ φαλλο ελ ΤΧΑ ρεχηαζ⌠ λα ιµπυταχι⌠ν δε ρεσπονσαβιλιδαδ δε διχηοσ ρεπρεσενταντεσ
δισπυεστα πορ λα ∆ΓΙ µεδιαντε ελ ϕυεγο δελ αρτχυλο 22 ψ ελ 21 δελ Χ⌠διγο Τριβυταριο, αφιρµανδο: Ελ
λµιτε συβϕετιϖο [δε λα ρεσπονσαβιλιδαδ] εστ〈 δαδο πορ λα εξπρεσι⌠ν αδθυιρεντεσ δε χασα δε χοµερχιο ψ δεµ〈σ
συχεσορεσ εν ελ αχτιϖο ψ πασιϖο δε λα εµπρεσα εν γενεραλ, θυε εξχλυψε εν ελ χασο α λοσ διρεχτορεσ συπυεσταµεντε
χοοβλιγαδοσ δε υνα ρεσπονσαβιλιδαδ θυε ρεχαερα εξχλυσιϖαµεντε σοβρε λα περσονα ϕυρδιχα νιχα αδθυιρεντε δελ
νεγοχιο εν χυεστι⌠ν.26
Σι βιεν λα σεντενχια νο βρινδα µαψορ δεσαρρολλο τε⌠ριχο, λο χιερτο εσ θυε δεσχονσιδερ⌠ χυαλθυιερ
τιπο δε ρεσπονσαβιλιδαδ ρεσπεχτο δε εστοσ ρεπρεσενταντεσ, δεσχαρτανδο ιµπλχιταµεντε λα απλιχαχι⌠ν δελ
αρτχυλο 21.
Μ〈σ χοντυνδεντε ε ινγρεσανδο εξπρεσα ψ δετενιδαµεντε εν ελ τεµα θυε νοσ χονϖοχα, ρεσυλτα λα Σεν−
|s¦qwo.¥ò.B?>=>?B<. class="_ _1">Zo.{wʻ{o.ʻs.¡w¦q~zo.o.~¦o.\sʻ}z~qw˚¦.rwq|oro.˜}\.sz.Po¦q}.rs.^\s¡wʻw˚¦.a}qwoz.ʼ~s.rs−
τερµιν⌠ αδευδοσ πορ χονχεπτο δε χοντριβυχιονεσ εσπεχιαλεσ δε σεγυριδαδ σοχιαλ α υνα σοχιεδαδ δε ηεχηο
χυψοσ σοχιοσ εραν δοσ σοχιεδαδεσ αν⌠νιµασ. Εν λα µισµα ρεσολυχι⌠ν σε δεχλαρ⌠ ρεσπονσαβλε σολιδαριο αλ
αµπαρο δελ αρτχυλο 21 δελ Χ⌠διγο α υνο δε λοσ ρεπρεσενταντεσ δε υνα δε λασ σοχιεδαδεσ σοχιασ.
Σεγυιδαµεντε τρανσχριβιµοσ αθυελλοσ φραγµεντοσ δελ ρεφεριδο φαλλο θυε ρεσυλταν δε µαψορ ιντερσ παρα
ελ πρεσεντε τραβαϕο: Χονσιδερανδο ΙΙ: Εσα σοχιεδαδ δε ηεχηο φυε λα θυε ϖεριφιχ⌠ λοσ ηεχηοσ γενεραδορεσ δε λασ οβλιγα−
χιονεσ τριβυταριασ πορ λασ θυε σε ρεσπονσαβιλιζ⌠ αλ αχτορ, αλ αµπαρο δελ αρτ. 21 δελ ΧΤ. Εν οτρασ παλαβρασ, λα χοντριβυψεντε
εν χαβεζα δε θυιεν σε γενεραρον λοσ αδευδοσ τριβυταριοσ φυε λα σοχιεδαδ δε ηεχηο (αρτσ. 17 ψ 24 δελ ΧΤ) () Χοµο
δε λοσ ρεγιστροσ δελ ΒΠΣ, συργα θυε ελ αχτορ, ΞΞ, φιγυραβα χοµο ρεπρεσενταντε δε υνα δε λασ σοχιεδαδεσ ιντεγραντεσ
δε λα σοχιεδαδ δε ηεχηο (νο δε λα σοχιεδαδ δε ηεχηο), σε χονχλυψ⌠ θυε χορρεσπονδα ρεσπονσαβιλιζαρλο σολιδαριαµεντε
πορ νο ηαβερ προχεδιδο χον λα δεβιδα διλιγενχια εν ελ εϕερχιχιο δε συσ φυνχιονεσ. Χονσιδερανδο ΙΙΙ: ϖαριασ ραζονεσ
δετερµιναν θυε λα δεµανδα δεβα σερ αµπαραδα. Εν πριµερ λυγαρ, πορθυε λα πρυεβα δε χαργο ρευνιδα σοβρε λα αχτυαχι⌠ν
δελ αχτορ χοµο ρεπρεσενταντε δε λα σοχιεδαδ δε ηεχηο, χοντριβυψεντε δευδορα δε λοσ αδευδοσ πορ λοσ θυε σε λο ρεσπον−
σαβιλιζ⌠, εσ τοταλµεντε ινεξιστεντε. Χονσιδερανδο Ις: Σοβρε λα εξιστενχια δε λοσ συπυεστοσ παρα ρεσπονσαβιλιζαρ αλ
αχτορ αλ αµπαρο δε λο πρεϖιστο εν ελ αρτ. 21 δελ ΧΤ. υν πριµερ ασπεχτο φυνδαµενταλ α τενερ εν χυεντα εσ θυε λα σοχιεδαδ
χοντριβυψεντε θυε ϖεριφιχ⌠ λοσ ηεχηοσ γενεραδορεσ δε λασ οβλιγαχιονεσ τριβυταριασ πορ λασ θυε σε ρεσπονσαβιλιζ⌠ αλ αχτορ,
φυε λα σοχιεδαδ δε ηεχηο, χονφορµαδα πορ Σ.Α. ψ . Σ.Α. Εστασ σοχιεδαδεσ, σον λασ σοχιασ δε λα σοχιεδαδ δε ηεχηο,
περο λα χοντριβυψεντε εσ λα σοχιεδαδ δε ηεχηο (υνα εντιδαδ διστιντα α λασ σοχιεδαδεσ θυε σον συσ σοχιασ, χον υνα περσο−
νερα ϕυρδιχα διστιντα) () Πορ λο ταντο, λο χεντραλ εσ εξαµιναρ σι ελ αχτορ τενα λα χονδιχι⌠ν δε ρεπρεσενταντε δε εσα
σοχιεδαδ δε ηεχηο ψ σι τενα ινϕερενχια εν µατερια τριβυταρια εν εσα εντιδαδ. () Χονσιδερανδο Ις.ΙΙ: Σενταδασ εστασ
πρεµισασ, χορρεσπονδε εξαµιναρ λα σιτυαχι⌠ν δελ αχτορ εν λα σοχιεδαδ δε ηεχηο, θυε φυε λα θυε ϖεριφιχ⌠ λοσ ηεχηοσ γενερα−
δορεσ δε λασ οβλιγαχιονεσ πορ λασ θυε σε ρεσπονσαβιλιζ⌠ αλ αχτορ. Εστο εσ βιεν ιµπορταντε πορ λο σιγυιεντε. Σι βιεν πορ λασ
δισποσιχιονεσ δε λα Λεψ δε Σοχιεδαδεσ Χοµερχιαλεσ Ν≡ 16.060, εν εστε τιπο δε σοχιεδαδεσ, χυαλθυιερα δε λοσ σοχιοσ τιενε λα
ρεπρεσενταχι⌠ν δε λα σοχιεδαδ, νο εσ µενοσ χιερτο θυε ελλο νο εσ δεφινιτοριο εν µατερια φισχαλ. Εν εστε χασο, σε ρειτερα, λοσ
σοχιοσ δε λα σοχιεδαδ δε ηεχηο σον λασ σοχιεδαδεσ Σ.Α. ψ Σ.Α. Πορ οτρα παρτε, εν εστα µατερια, εσ πρεχεπτιϖο αχρεδι−
ταρ θυε εξιστι⌠ εφεχτιϖα ρεπρεσενταχι⌠ν δε λα χοντριβυψεντε ψ θυε ελ ρεπρεσενταντε ηαψα τενιδο εφεχτιϖαµεντε φαχυλταδεσ
26. ^~pzwqoro.s¦.̀s¡wʻ|o.b\wp~|o\wo:.b}{}.fWf:.¥ò?>G:.WcSb:.x~zw};ou}ʻ|}.?GG@:.˜·u<.>
75
REVISTA DE DERECHO DE LA UNIVERSIDAD DE MONTEVIDEO — NÚMERO 29 — AÑO 2016
δε ινϕερενχια εν µατερια φισχαλ. Χορρεσπονδε, πορ ταντο, εξαµιναρ χονχρεταµεντε χυ〈λ ερα λα σιτυαχι⌠ν δελ Σρ. ΞΞ εν λα
σοχιεδαδ δε ηεχηο θυε γενερ⌠ λασ οβλιγαχιονεσ τριβυταριασ πορ λασ θυε φυε ρεσπονσαβιλιζαδο. Ψ εστε εσ ελ µεολλο δελ ασυντο.
Εν εσπεχιαλ, ηαβρ〈 θυε διλυχιδαρ δοσ χοσασ: α) σι ηαψ πρυεβασ δε συ αχτυαχι⌠ν χοµο ρεπρεσενταντε δε λα σοχιεδαδ δε ηεχηο
ψ; β) σι ηαψ πρυεβα δε θυε ελ αχτορ ηαψα τενιδο αλγυνα ινϕερενχια εν λοσ ασπεχτοσ τριβυταριοσ δε λα σοχιεδαδ δε ηεχηο.
() Εν διχηο διχταµεν σε αφιρµα (137 ψ ϖυελτο ινφολιοσ) θυε ελ αχτορ τενα λα χονδιχι⌠ν δε ρεπρεσενταντε δε υνα δε
λασ σοχιεδαδεσ σοχιασ δε λα σοχιεδαδ δε ηεχηο ψ θυε ερα ελ πρεσιδεντε δε λα οτρα. Πυεσ βιεν, εσε ελεµεντο, πορ σ σολο, νο
δεµυεστρα ναδα δε λο θυε ελ ΒΠΣ τενα λα χαργα δε δεµοστραρ. Νο δεµυεστρα ελ πυντο χλαϖε θυε ερα οτρο βιεν διστιντο:
θυιεν ερα ρεπρεσενταντε δε λα σοχιεδαδ δε ηεχηο ψ τενα ινϕερενχια εν µατερια τριβυταρια. Ελ ΒΠΣ δεβα προβαρ θυε ελ αχτορ
αχτυ⌠ χοµο ρεπρεσενταντε δε λα σοχιεδαδ δε ηεχηο ψ θυε εν στα τενα ποδερ δε δεχισι⌠ν εν λοσ ασπεχτοσ τριβυταριοσ. ()
Ρεσυλτα τοταλµεντε ιρρελεϖαντε θυε ελ αχτορ φυερα ρεπρεσενταντε δε υνα δε λασ σοχιεδαδεσ σοχιασ, δε λα χοντριβυψεντε. Συ
χονδιχι⌠ν δε ρεπρεσενταντε εν εσα σοχιεδαδ, σερ〈 ρελεϖαντε παρα λοσ αδευδοσ τριβυταριοσ θυε δεβα ενφρενταρ εσα
σοχιεδαδ, περο νο λα σοχιεδαδ δε ηεχηο εν λα θυε, λα σοχιεδαδ παρτιχιπα () Χοµπαρεχερ εν ρεπρεσενταχι⌠ν δε
υνα σοχιεδαδ α χονστιτυιρ ε ινσχριβιρ οτρα, ΝΟ εσ υν αχτο δε ινϕερενχια εν µατερια φισχαλ εν λα ναχιεντε σοχιεδαδ (εντρε
οτρασ χοσασ, πορθυε λα σοχιεδαδ χονστιτυιδα αν νο ηαβα χοµενζαδο α αχτυαρ). Σι λυεγο δε χονστιτυιδα λα σοχιεδαδ δε
ηεχηο, υνο δε λοσ σοχιοσ ο ρεπρεσενταντεσ δε υνα δε λασ σοχιεδαδεσ φυνδαδορασ, τοµα λα διρεχχι⌠ν, εϕερχε λα ρεπρεσενταχι⌠ν
ψ τιενε ινϕερενχια εν µατερια τριβυταρια, αη σ, δεσδε λυεγο, ποδρ〈 σερ ρεσπονσαβιλιζαδο χονφορµε αλ αρτ. 21 δελ ΧΤ. ()
∆ιγ〈µοσλο πορ λτιµα ϖεζ. Ερα λα αχτυαχι⌠ν δε ρεπρεσενταντε δε εσα σοχιεδαδ δε ηεχηο, λο θυε ελ ΒΠΣ δεβι⌠ δεµοστραρ
ψ νο λο ηιζο. Ψ µενοσ αν δεµοστρ⌠ συ ινϕερενχια εν ασπεχτοσ τριβυταριοσ δε εσα σοχιεδαδ. () Αµπ〈ρασε λα δεµανδα
ψ, εν συ µριτο, ανλασε ελ αχτο ιµπυγναδο.
Φιελ α λα αλτα χαλιδαδ αργυµενταλ θυε δεµοστραρον τενερ λοσ φαλλοσ διχταδοσ πορ ελ ΤΧΑ εν λοσ λτιµοσ
α〉οσ εν µατερια τριβυταρια, εστα Σεντενχια εσ χλαρα εν ρεχονοχερ χοµο νιχο εϖεντυαλ 〈µβιτο δε απλιχα−
χι⌠ν δελ αρτχυλο 21 δελ Χ⌠διγο Τριβυταριο ρεσπεχτο δελ αχτορ, αθυελ ϖινχυλαδο χον λασ οβλιγαχιονεσ δε
λα σοχιεδαδ αν⌠νιµα πορ λ ρεπρεσενταδα ψ θυε λα ινϖολυχρεν εξχλυσιϖαµεντε χοµο χοντριβυψεντε. Ασ,
δεσχονσιδερ⌠ πορ ιρρελεϖαντε α συ ρεσπεχτο λα εξιστενχια ο νο δε οβλιγαχιονεσ τριβυταριασ δε λα σοχιεδαδ
δε ηεχηο θυε ιντεγραβα συ ρεπρεσενταδα (σοχιεδαδ αν⌠νιµα) ψ δε λα χυαλ στα λτιµα ερα σολιδαριαµεντε
ρεσπονσαβλε πορ χυαλθυιερ αδευδο δε λα σοχιεδαδ δε ηεχηο, δε χονφορµιδαδ χον λο εσταβλεχιδο πορ ελ
o\|ˆq~z}.AF.rs.zo.Zs⁄.¥ò.?D<>D><.>
3. ↵ΝΥΕςΟ ΕΣΤℑΝ∆ΑΡ ∆Ε ΧΟΝ∆ΥΧΤΑ ΕΝ ΛΑ ΡΕΣΠΟΝΣΑΒΛΙ−
∆Α∆ ∆Ε ΛΟΣ ΡΕΠΡΕΣΕΝΤΑΝΤΕΣ? ΑΛΧΑΝΧΕ ∆Ε ΛΑ ∆ΕΒΙ∆Α ∆ΙΛΙ−
VT]RXP;/P/̲a^̲ébXc^/ST/[P/bT]cT]RXP/]ó/BCC>?@C/ST[/cRP
3.1 Χυεστιονεσ πρεϖιασ
Α διφερενχια δε οτρασ ηιπ⌠τεσισ δε συϕεχι⌠ν πασιϖα εν χαλιδαδ δε ρεσπονσαβλεσ ρεγυλαδασ εν νυεστρο
ορδεναµιεντο ϕυρδιχο, λα δε λοσ ρεπρεσενταντεσ δε λοσ χοντριβυψεντεσ τιενε χοµο πιεδρα ανγυλαρ λα
ρεχτιτυδ δε συ οβραρ.
Ασ σε δεσπρενδε χον χλαριδαδ δελ τενορ λιτεραλ δελ αρτχυλο 21 δελ Χ⌠διγο Τριβυταριο χυανδο ιδεν−
τιφιχα χοµο ρεσπονσαβλεσ α αθυελλοσ ρεπρεσενταντεσ λεγαλεσ ψ ϖολυνταριοσ θυε νο προχεδαν χον λα δεβιδα
διλιγενχια εν συσ φυνχιονεσ. Πορ συ λαδο, ελ πεσο δελ φαχτορ συβϕετιϖο θυεδα νυεϖαµεντε εν εϖιδενχια εν
λα προπια νορµα χιταδα χυανδο λιµιτα χυαντιτατιϖαµεντε λα ρεσπονσαβιλιδαδ δελ ρεπρεσενταντε εν χασο
δε χυλπα ψ δισπονε συ χαρ〈χτερ ιλιµιταδο εν χασο δε δολο.
Εν φυνχι⌠ν δε ελλο ψ ταλ χοµο σε δεσαρρολλαρ〈 α χοντινυαχι⌠ν, ελ Χ⌠διγο Τριβυταριο εξιγε δοσ χον−
διχιονεσ δεσδε ελ πυντο δε ϖιστα συβϕετιϖο παρα λα απλιχαχι⌠ν δελ αρτχυλο 21: θυε ελ συϕετο πασιϖο σεα
ρεπρεσενταντε λεγαλ ο ϖολυνταριο δελ χοντριβυψεντε ψ θυε ηαψα δεσεµπε〉αδο συσ φυνχιονεσ σιν λα δε−
βιδα διλιγενχια.
3.1.1 Λα χαλιδαδ δε ρεπρεσενταντε
Ελ αρτχυλο 21 δελ Χ⌠διγο Τριβυταριο νο οφρεχε δυδασ εν χυαντο α θυε αλχανζα εξχλυσιϖαµεντε α λοσ
ρεπρεσενταντεσ ψ νο α οτροσ συϕετοσ θυε, αυν οχυπανδο ποσιχιονεσ δε αδµινιστραχι⌠ν, γεστι⌠ν ο διρεχχι⌠ν
76 REVISTA DE DERECHO DE LA UNIVERSIDAD DE MONTEVIDEO — NÚMERO 29 — AÑO 2016
δελ χοντριβυψεντε, νο εστ〈ν ινϖεστιδοσ δε λασ φαχυλταδεσ θυε χαραχτεριζαν αλ ινστιτυτο δε λα ρεπρεσενταχι⌠ν.
Ποδεµοσ χαραχτεριζαρ λα φυνχι⌠ν δε ρεπρεσενταχι⌠ν, εν παλαβρασ δε ΓΑΜΑΡΡΑ, πορ λα εφιχαχια δι−
ρεχτα θυε ελ οβραρ δελ ρεπρεσενταντε τιενε σοβρε ελ πατριµονιο δελ ρεπρεσενταδο27. Ρεπρεσενταντε εσ
αθυελ θυε σε ενχυεντρα φαχυλταδο α αχτυαρ εν νοµβρε αϕενο ψ α προδυχιρ εφεχτοσ εν λα εσφερα ϕυρδιχα
δε συ ρεπρεσενταδο, ταλ χοµο σι ηυβιερα σιδο στε λτιµο θυιεν ηυβιερα ρεαλιζαδο λοσ νεγοχιοσ ο αχτοσ.
Εν ϖιρτυδ δε ελλο, λοσ νιχοσ συϕετοσ θυε πυεδεν σερ ρεσπονσαβιλιζαδοσ αλ αµπαρο δελ αρτχυλο 21 δελ
Χ⌠διγο Τριβυταριο σον αθυελλοσ θυε χυεντεν χον εφεχτιϖασ φαχυλταδεσ δε ρεπρεσενταχι⌠ν δελ χοντριβυ−
ψεντε εν λοσ τρµινοσ ρεσε〉αδοσ.
Εστε πλαντεο νο ρεσυλτα αντοϕαδιζο. Ν⌠τεσε θυε, εν αδιχι⌠ν αλ χλαρο τεξτο δελ αρτχυλο 21, χυανδο ελ
Χ⌠διγο ρεγυλ⌠ λα ρεσπονσαβιλιδαδ πορ ινφραχχιονεσ δε λασ εντιδαδεσ εν συ αρτχυλο 104, δισπυσο θυε σιν
περϕυιχιο δε λασ σανχιονεσ θυε χορρεσπονδαν α στασ, συσ ρεπρεσενταντεσ, διρεχτορεσ, γερεντεσ, αδµινιστρα−
δορεσ ο µανδαταριοσ σερ〈ν σανχιοναδοσ πορ συ παρτιχιπαχι⌠ν περσοναλ εν λα χοµισι⌠ν δε λα ινφραχχι⌠ν.
Εσ δεχιρ θυε ελ χυερπο νορµατιϖο παρεχε διστινγυιρ χον χλαριδαδ αλ ρεπρεσενταντε δε οτροσ συϕετοσ θυε
πυεδεν οχυπαρ χαργοσ δε δεχισι⌠ν ϖινχυλαδοσ αλ χοντριβυψεντε. Ελλο νο θυιερε δεχιρ θυε εν υν µισµο
συϕετο νο πυεδαν χονφλυιρ αµβασ χονδιχιονεσ (α µοδο δε εϕεµπλο, υν αδµινιστραδορ χον ρεπρεσεντα−
χι⌠ν), σινο θυε λο θυε πρετενδεµοσ γραφιχαρ εσ θυε λα φυνχι⌠ν δε ρεπρεσενταντε δεβε σερ δετερµιναδα
χον χλαριδαδ α λοσ εφεχτοσ δε ιµπυταρ ρεσπονσαβιλιδαδ σολιδαρια πορ τριβυτοσ, νο βαστανδο χον θυε ελ
συϕετο µεραµεντε οχυπε δετερµιναδοσ χαργοσ α τραϖσ δε λοσ χυαλεσ ελ χοντριβυψεντε φορµα συ ϖολυν−
ταδ ο αδοπτα συσ δεχισιονεσ.
Αηορα βιεν, ταντο λα δοχτρινα χοµο λα ϕυρισπρυδενχια δελ Τριβυναλ δε λο Χοντενχιοσο Αδµινιστρα−
τιϖο (ΤΧΑ) χοινχιδεν εν θυε νο σολο σε δεβε ρεϖεστιρ λα χαλιδαδ δε ρεπρεσενταντε, σινο θυε α συ ϖεζ
διχηα ρεπρεσενταχι⌠ν δεβε ενχοντραρσε ϖινχυλαδα αλ 〈µβιτο τριβυταριο ψ φινανχιερο δελ χοντριβυψεντε28.
Εν εστε σεντιδο, ΒΕΡΡΟ ηα ινδιχαδο θυε λα δεβιδα διλιγενχια δεβε σερ αναλιζαδα εν ατενχι⌠ν α
λασ φυνχιονεσ θυε χυµπλε ελ ρεπρεσενταντε, ταλ χοµο συργε δελ προπιο τεξτο δε λα νορµα βαϕο εστυδιο.
Εξπλιχα ελ χιταδο αυτορ θυε λα ρεφερενχια α φυνχιονεσ νοσ εστ〈 ινδιχανδο πορ σ σολα θυε νο σε τρατα δε υνα ρεσ−
πονσαβιλιδαδ ρελαχιοναδα σιµπλεµεντε χον υν χαργο χυαλθυιερα δε ρεπρεσενταντε (χον λα µερα φιγυρα δε ταλ) σινο
θυε σε ενχυεντρα φορζοσαµεντε ϖινχυλαδα α χιερτοσ ηεχηοσ, α φυνχιονεσ, ψ θυε στασ δεβεν τενερ τρασχενδενχια εν
λα γεστι⌠ν τριβυταρια δελ ρεπρεσενταδο.29
Εν λνεα χον λο αντεριορ, ςΑΛ∆⊃Σ ΧΟΣΤΑ χιτα υνα δε λασ χονχλυσιονεσ α λασ θυε σε αρριβ⌠ εν λασ
ςΙΙΙ ϑορναδασ Λατινοαµεριχανασ δε ∆ερεχηο Τριβυταριο χελεβραδασ εν Λιµα εν ελ α〉ο 1977, λα χυαλ σε
χοµπαρτε ντεγραµεντε. ∆ιχηα χονχλυσι⌠ν ινδιχα θυε λα ρεσπονσαβιλιδαδ δεβε ρεγυλαρσε εν χονδιχιονεσ
δε ραζοναβιλιδαδ θυε χοντεµπλεν λασ διστιντασ ηιπ⌠τεσισ δε ηεχηο θυε οφρεχε λα ρεαλιδαδ χοντεµπορ〈νεα. Α ταλ
εφεχτο λα λεψ δεβερα χονσιδεραρ λασ διστιντασ φορµασ ϕυρδιχασ δε ϖινχυλαχι⌠ν ψ δε αχτυαχι⌠ν, διστινγυιενδο εντρε
προπιεταριοσ, ρεπρεσενταντεσ, διρεχτορεσ, γερεντεσ ψ οτροσ αδµινιστραδορεσ ψ χονσιδερανδο λα εφεχτιϖα παρτιχιπαχι⌠ν
δε εσοσ τερχεροσ εν λα αδοπχι⌠ν ο ελ χυµπλιµιεντο δε λασ δεχισιονεσ δε λα εµπρεσα ψ ελ προϖεχηο θυε αθυελλοσ πυεδαν
ηαβερ οβτενιδο α εξπενσασ δελ φισχο.30
Χοµο εϕεµπλο παρα γραφιχαρ εστα ποστυρα θυε σε χοµπαρτιµοσ, ποδεµοσ ρεχυρριρ αλ χασο δελ αβογα−
δο αλ θυε σε λε χονφιερε υν ποδερ γενεραλ παρα πλειτοσ. Σιν δυδασ θυε ελ προφεσιοναλ σερ〈 ρεπρεσενταντε
δελ ποδερ−δαντε, εν λα µεδιδα θυε ποδρ〈 αχτυαρ εν συ νοµβρε ψ οβλιγαρλο, περο διχηα ρεπρεσενταχι⌠ν,
σιν ινϕερενχια νινγυνα εν ελ 〈µβιτο τριβυταριο, ϕαµ〈σ ποδρα ηαχερλο µερεχεδορ δε ρεσπονσαβιλιδαδ εν
ελ 〈µβιτο δελ αρτχυλο 21 δελ Χ⌠διγο Τριβυταριο σι συ ρεπρεσενταδο ινχυµπλιερα χον συσ οβλιγαχιονεσ
27 ΓΑΜΑΡΡΑ, ϑοργε, Τραταδο δε ∆ερεχηο Χιϖιλ Υρυγυαψο, Τοµο Ι, 4♠ εδιχι⌠ν, ΦΧΥ, Μοντεϖιδεο, 2005, π〈γ. 16. Ελ χι−
ταδο αυτορ εντιενδε θυε ελ φυνδαµεντο σε ρεφλεϕα εν ελ αρτχυλο 1254 δελ Χ⌠διγο Χιϖιλ Υρυγυαψο, θυε δισπονε: Ελ χοντρατο
θυε ηιχιερε υνα περσονα α νοµβρε δε οτρα εστανδο φαχυλταδο πορ ελλα ο πορ λα λεψ, προδυχιρ〈 ρεσπεχτο δελ ρεπρεσενταδο, ιγυαλεσ εφεχτοσ θυε
σι ηυβιεσε χοντραταδο λ µισµο.
28 ςΑΛ∆⊃Σ ΧΟΣΤΑ, Ραµ⌠ν: Χυρσο οβ. χιτ., π〈γ. 336; ψ ΒΕΡΡΟ, Φεδεριχο: Ρεσπονσαβλεσ οβ. χιτ., π〈γ. 39. Α
νιϖελ δε ϕυρισπρυδενχια δελ ΤΧΑ, εσ ποσιβλε χιταρ α µοδο δε εϕεµπλο, λασ σιγυιεντεσ εν λα θυε διχηο χριτεριο εσ εξπλιχιταδο:
1102/991, 399/998, 215/012, 565/012, 575/013 63/014, 410/014, 422/014 ψ 147/015.
29 ΒΕΡΡΟ, Φεδεριχο: Ρεσπονσαβλεσ οβ. χιτ., π〈γ. 39.
30 ςΑΛ∆⊃Σ ΧΟΣΤΑ, Ραµ⌠ν: Χυρσο οβ. χιτ., π〈γ. 336
77
REVISTA DE DERECHO DE LA UNIVERSIDAD DE MONTEVIDEO — NÚMERO 29 — AÑO 2016
τριβυταριασ. ∆ιχηο εστο, νο πυεδε δεϕαρ δε µενχιοναρσε θυε λα χασυστιχα εσ µυψ ριχα ψ θυε εσ υσυαλ
ενχοντραρσε φρεντε α χασοσ εν λοσ θυε λασ δυδασ σον µυχηο µαψορεσ α λασ χερτεζασ.
3.1.2 Αχτυαχι⌠ν σιν λα δεβιδα διλιγενχια
Χοµο αδελαντ〈ραµοσ, λα ρεσπονσαβιλιδαδ δελ αρτχυλο 21 δελ Χ⌠διγο Τριβυταριο σε αρτιχυλα εν τορνο
α δοσ εϕεσ: λα χαλιδαδ δε ρεπρεσενταντε (χον ελ εσπεχιαλ αλχανχε ψα ινδιχαδο) ψ συ αχτυαχι⌠ν εν φορµα
νεγλιγεντε. Σολαµεντε αχρεδιταδοσ εστοσ δοσ εξτρεµοσ υν ρεπρεσενταντε πυεδε σερ ρεσπονσαβιλιζαδο αλ
αµπαρο δε λα νορµα χιταδα.
∆εφινιρ υν εστ〈νδαρ δε διλιγενχια νιχο ψ οβϕετιϖο παρα λοσ ρεπρεσενταντεσ ρεσυλτα ταρεα ενγορρο−
σα, εν λα µεδιδα θυε ελ αµπλιο γιρο δε λα νορµα περµιτε αλχανζαρ α υνα µυλτιπλιχιδαδ δε συϕετοσ εν
σιτυαχιονεσ νοτοριαµεντε διϖερσασ εντρε σ, χον ρελαχι⌠ν α λασ ιµπλιχανχιασ θυε τιενεν συσ ρεσπεχτιϖασ
φυνχιονεσ χοµο ρεπρεσενταντεσ.
Εντενδεµοσ θυε, τρατ〈νδοσε δε υνα νορµα θυε ινδεφεχτιβλεµεντε δεβε πονδεραρ λα χονδυχτα δελ
ιµπυταδο, ελ απλιχαδορ (σεα λα Αδµινιστραχι⌠ν, σεα ελ ΤΧΑ) νο πυεδε οβϖιαρ θυε βαϕο ελ παραγυασ δε
λα ρεπρεσενταχι⌠ν πυεδεν θυεδαρ χοµπρενδιδοσ συϕετοσ εν ποσιχιονεσ δε αβσολυτα διϖεργενχια ψ
ρεσπεχτο δε λοσ χυαλεσ νο πυεδε (ψ νο δεβε) µανεϕαρσε υν µισµο εστ〈νδαρ.
Πρυεβα δε λα διφιχυλταδ δε δεφινιρ υν νιχο υµβραλ δε διλιγενχια πυεδε ενχοντραρσε εν χ⌠µο ελ
δερεχηο πριϖαδο ηα εσταβλεχιδο α νιϖελ λεγαλ διϖερσοσ χριτεριοσ εν ατενχι⌠ν α λοσ ρολεσ ασυµιδοσ πορ ελ
συϕετο. Ασ, µιεντρασ θυε ελ εστ〈νδαρ γενεραλ ψ β〈σιχο δε διλιγενχια εσ ελ δελ βυεν παδρε δε φαµιλια31, λα
Zs⁄.¥ò.?D<>D>.w{˜}¦s.~¦. sʻ|·¦ro\.ʻ~˜s\w}\.o.z}ʻ. or{w¦wʻ|\or}\sʻ.ʻ}qwozsʻ:.ʼ~s.rstw¦s.q}{}. sz.rs.~¦.
βυεν ηοµβρε δε νεγοχιοσ32.
Α νιϖελ τριβυταριο, χονσιδεραµοσ θυε ελ χριτεριο α σεγυιρ εν λα πρ〈χτιχα δεβε σερ ελ µισµο: τραταρ εν
φορµα διφερενχιαλ σιτυαχιονεσ θυε ασ λο µερεζχαν. Ρεχυρριενδο νυεϖαµεντε α λα εϕεµπλιφιχαχι⌠ν παρα
αχλαραρ ελ πυντο, ποδεµοσ ινδιχαρ θυε ελ χυραδορ δε υν ινχαπαζ, ρεπρεσενταντε σεγν λασ νορµασ δελ Χ⌠−
διγο Χιϖιλ, νο δεβερα σερ εϖαλυαδο πορ λα Αδµινιστραχι⌠ν (ψ εϖεντυαλµεντε πορ ελ ΤΧΑ) χον λασ µισµασ
παυτασ δε διλιγενχια θυε ελ πρεσιδεντε δε υνα σοχιεδαδ αν⌠νιµα χον αχτιϖιδαδ χοµερχιαλ. Εστε παρεχε
ηαβερ σιδο ελ χριτεριο σοστενιδο ρεχιεντεµεντε πορ ∆ΓΙ, χυανδο ινδιχ⌠ παρα ελ χασο δε υν διρεχτορ δε υνα
σοχιεδαδ αν⌠νιµα, θυε ελ εστ〈νδαρ δελ αρτχυλο 21 ερα ασιµιλαβλε αλ δελ βυεν ηοµβρε δε νεγοχιοσ.33
∆ιχηο εστο, ταµβιν δεβε σε〉αλαρσε θυε λα δεβιδα διλιγενχια εν συσ φυνχιονεσ, χοµο πρεχεπτα ελ
αρτχυλο 21 δελ Χ⌠διγο Τριβυταριο, δεβε ραζοναβλεµεντε σερ εντενδιδα εν ατενχι⌠ν α συσ ατριβυχιονεσ
ϖινχυλαδασ χον ελ χυµπλιµιεντο δε οβλιγαχιονεσ τριβυταριασ δε συ ρεπρεσενταδο, εν λα φαζ δε λα αδµι−
νιστραχι⌠ν δελ πατριµονιο αϕενο, µ〈σ θυε εν λα δε ρεπρεσενταχι⌠ν. Εϖαλυαρ λα διλιγενχια εν λα αχτυαχι⌠ν
χοµο ρεπρεσενταντε νο παρεχε αχορδε αλ φιν πρετενδιδο πορ ελ αρτχυλο 21 δελ Χ⌠διγο Τριβυταριο, εν λα
µεδιδα θυε σε τρατα δε υνα µερα εξτερναλιζαχι⌠ν δε ϖολυνταδ. Πορ ελ χοντραριο, εντενδεµοσ θυε εσ δε
τοδα λ⌠γιχα (ψ ασ παρεχε ηαβερ σιδο εντενδιδο πορ τοδοσ λοσ οπεραδορεσ δελ ∆ερεχηο Τριβυταριο) θυε λα
πονδεραχι⌠ν δε λα χονδυχτα σε ρεαλιχε ατενδιενδο α συ πρυδενχια χοµο αδµινιστραδορ (σιν περϕυιχιο,
δεσδε λυεγο, δε εξιγιρσε λα χαλιδαδ δε ρεπρεσενταντε χοµο ρεθυισιτο ινδισπενσαβλε παρα λα απλιχαχι⌠ν
δελ αρτχυλο 21). Α νιϖελ δε τεξτο, ταµβιν πυεδε ινφεριρσε εστα χονχλυσι⌠ν χον ρελαχι⌠ν αλ λµιτε χυαν−
τιτατιϖο δε λα ρεσπονσαβιλιδαδ, χυανδο λα αχοτα παρα χασοσ δε µερα χυλπα αλ ϖαλορ δε λοσ βιενεσ δελ
χοντριβυψεντε θυε αδµινιστρε. Λο αντεριορ, υνα ϖεζ µ〈σ, σιεµπρε σιενδο αναλιζαδο εν φυνχι⌠ν δε λο
πριµεραµεντε διχηο: θυε λασ ατριβυχιονεσ δελ ρεπρεσενταντε θυε ιµπορταν αλ αρτχυλο 21 δελ Χ⌠διγο
Τριβυταριο σον αθυελλασ ϖινχυλαδασ αλ 〈µβιτο φισχαλ.
Ασ πορ εϕεµπλο, υν ρεπρεσενταντε διλιγεντε εν συσ φυνχιονεσ δε νδολε χοµερχιαλ, θυε γενερε νυε−
ϖοσ νεγοχιοσ, ινχρεµεντε λοσ ινγρεσοσ δελ χοντριβυψεντε, ψ σεα εν γενεραλ υν χορρεχτσιµο γεστορ δε
πατριµονιοσ αϕενοσ, νο ποδρα εξχυσαρσε δε ρεσπονσαβιλιδαδ φρεντε αλ Φισχο σι λλεϖαρα υνα γεστι⌠ν τριβυ−
ταρια δεσορδεναδα θυε ιµπλιχαρα ελ ινχυµπλιµιεντο δε δεβερεσ β〈σιχοσ εν λα ⌠ρβιτα φισχαλ ταλεσ χοµο λα
31 Ασ λο δισπονεν διϖερσασ νορµασ δελ Χ⌠διγο Χιϖιλ.
32. Sʻ|opzsqwr}.s¦.sz.o\|ˆq~z}.FA.rs.zo.Zs⁄.¥ò.?D<>D><
33. d<.as>?C<
78 REVISTA DE DERECHO DE LA UNIVERSIDAD DE MONTEVIDEO — NÚMERO 29 — AÑO 2016
πρεσενταχι⌠ν δε δεχλαραχιονεσ ϕυραδασ ο ελ παγο δε λοσ τριβυτοσ.
∆ιχηο λο αντεριορ, χαβε πρεγυνταρσε θυ συχεδε εν λοσ χασοσ εν θυε ελ ρεπρεσενταντε χονφα λα γεσ−
τι⌠ν δε λοσ ασυντοσ τριβυταριοσ δελ χοντριβυψεντε α υν τερχερο ιδ⌠νεο, δελεγανδο εν εστε λτιµο τοδοσ
λοσ ασπεχτοσ ϖινχυλαδοσ αλ χυµπλιµιεντο δε δεβερεσ φορµαλεσ ψ συστανχιαλεσ φρεντε α λοσ οργανισµοσ
ρεχαυδαδορεσ, α λα λυζ δε λα ϕυρισπρυδενχια ρεχιεντε δελ ΤΧΑ.
B=A/Qʻt¢t/ʻt|t˚p/st/{p/bt}~t}rxp/]ó/BCC>?@C/st{/cRP
Εν ελ πρεσεντε χαπιτυλο εξπονδρεµοσ εν φορµα σοµερα λοσ πρινχιπαλεσ ηεχηοσ θυε συργεν ρελαταδοσ
s¦.zo.as¦|s¦qwo.¥ò.ABB=>?B.rsz.bQO.6s¦.orszo¦|s:. zo.Îas¦|s¦qwoÏ734 ψ θυε χοντριβυψεν παρα αναλιζαρ ελ
χασο δε λα ρεσπονσαβιλιδαδ δελ ρεπρεσενταντε θυε ηα δελεγαδο παρτε δε συσ ατριβυχιονεσ, ϖινχυλαδασ αλ
χυµπλιµιεντο δε οβλιγαχιονεσ τριβυταριασ δελ χοντριβυψεντε, α υν τερχερο.
Λα Σεντενχια ϖερσα σοβρε λα σιτυαχι⌠ν δε υν ρεπρεσενταντε ιµπυταδο δε ρεσπονσαβιλιδαδ τριβυταρια ε
ινφραχχιοναλ, δεριϖαδασ δε υνα φισχαλιζαχι⌠ν θυε ρεαλιζ⌠ λα ∆ιρεχχι⌠ν Γενεραλ Ιµποσιτιϖα α υνα σοχιεδαδ
αν⌠νιµα εν λα χυαλ ελ ρεπρεσενταντε οχυπαβα ελ χαργο δε Πρεσιδεντε ψ νιχο µιεµβρο δελ ∆ιρεχτοριο.
Ελ αργυµεντο πρινχιπαλ δελ αχτορ παρα χυεστιοναρ λα ιµπυταχι⌠ν δε ρεσπονσαβιλιδαδ ραδιχαβα εν θυε
λα γεστι⌠ν αδµινιστρατιϖα φυε λλεϖαδα αδελαντε πορ υνα χονταδορα πβλιχα χοντραταδα πορ λα σοχιεδαδ α
πεδιδο δε λοσ ινϖερσιονιστασ (αχχιονιστασ) ψ θυε λ νο τενα ινϕερενχια περσοναλ εν ταλεσ χυεστιονεσ θυε
φυερον λασ θυε, αλ χαβο, αµεριταρον λα ρελιθυιδαχι⌠ν δε τριβυτοσ ψ λα ιµπυταχι⌠ν δε σανχιονεσ.
Λα ∆ιρεχχι⌠ν Γενεραλ Ιµποσιτιϖα, πορ συ λαδο, εντενδι⌠ θυε αχχιοναντε, εν συ χαλιδαδ δε νιχο ιν−
τεγραντε δελ διρεχτοριο δε λα σοχιεδαδ χοντριβυψεντε, νο σ⌠λο τενα αµπλιασ φαχυλταδεσ δε αδµινιστραχι⌠ν ψ
ρεπρεσενταχι⌠ν δε λα σοχιεδαδ, σινο θυε αδεµ〈σ συργε θυε εν λοσ ηεχηοσ εϕερχι⌠ λασ ρεφεριδασ φαχυλταδεσ.
Αδιχιοναλµεντε, χυεστιοναρον λα ποστυρα δελ ρεπρεσενταντε εν ρελαχι⌠ν α λα χοντραταχι⌠ν δε λα χον−
ταδορα πβλιχα αντεσ µενχιοναδα, εν ελ εντενδιδο θυε εν τοδο χασο εξιστιρα χυλπα ιν ϖιγιλανδο ο ιν
ελιγενδο, πυεστο θυε νο ηαβρα ρεαλιζαδο λοσ χοντρολεσ δεβιδοσ θυε ηυβιεραν πρεϖενιδο λα οµισι⌠ν δε
λα σοχιεδαδ χοντριβυψεντε εν λα πρεσενταχι⌠ν δε δεχλαραχιονεσ ϕυραδασ ψ ελ παγο δε ιµπυεστοσ. Πορ συ
παρτε, χαβε απυνταρ θυε λα Αδµινιστραχι⌠ν χονσιδερ⌠ θυε σε τραταβα δε υν χασο δε µερα χυλπα, πορ λο
θυε ρεσπονσαβιλιζ⌠ αλ ρεπρεσενταντε εν φορµα λιµιταδα, πορ ηαστα ελ ϖαλορ δε λοσ βιενεσ αδµινιστραδοσ,
ταλ χοµο πρεχεπτα ελ αρτχυλο 21 δελ Χ⌠διγο Τριβυταριο, αλ µαργεν δε λα ιµπυταχι⌠ν δε σενδασ σανχιο−
νεσ πορ µορα ψ χοντραϖενχι⌠ν.
Ελ ΤΧΑ, πορ συ λαδο, ψ εν λο θυε αλ πρεσεντε τραβαϕο ιντερεσα, αρριβ⌠ εν πριµερ λυγαρ α λα χονχλυσι⌠ν
δε θυε νοσ ενχοντρ〈βαµοσ εν ελ πρεσεντε χασο α υν ρεπρεσενταντε εν λοσ τρµινοσ δελ αρτχυλο 21 δελ
Χ⌠διγο Τριβυταριο. Εστα περσονα, σεγν συργα δε λασ αχτυαχιονεσ, τενα αµπλιασ φαχυλταδεσ δε ρεπρε−
σενταχι⌠ν, ερα λα νιχα περσονα χον αυτοριδαδ παρα αχτυαρ εν νοµβρε δε λα σοχιεδαδ χοντριβυψεντε ψ
ηαβα εϕερχιδο εφεχτιϖαµεντε αχτοσ εν νοµβρε δε λα σοχιεδαδ, εντενδιενδο ελ ΤΧΑ ταµβιν θυε α συ
χαργο λε ινχυµβαν λασ χυεστιονεσ τριβυταριασ δε λα εµπρεσα.
Πορ οτρο λαδο, λυεγο δε δεσπεϕαδα λα αντεριορ ϖαριαβλε, ηιζο υν δοβλε αν〈λισισ δε λα χονδυχτα δελ ρεπρε−
σενταντε. Εν πριµερ λυγαρ, πονδερ⌠ λα ρελεϖανχια δε λο συργιδο α νιϖελ δε πρυεβα τεστιµονιαλ, εν ρελαχι⌠ν
α θυε ελ διρεχτορ ηαβρα φιρµαδο λα δοχυµενταχι⌠ν σιν χυεστιοναρ λο θυε σε λε πρεσενταβα. Σοβρε διχηα
χυεστι⌠ν, ελ ΤΧΑ φυε ταϕαντε αλ αφιρµαρ θυε ελλο νο ρεσυλτα εν µοδο αλγυνο εξχυλπατοριο. Εν σεγυνδο λυγαρ,
αδηιρι⌠ α λα ποσιχι⌠ν δελ Φισχο εν ρελαχι⌠ν α λα ιρρελεϖανχια εν εστε χασο, α λοσ εφεχτοσ δελ αρτχυλο 21 δελ
Χ⌠διγο Τριβυταριο, δε λα δελεγαχι⌠ν δε ρεσπονσαβιλιδαδ εν λα χονταδορα δε λα εµπρεσα, εντενδιενδο αλ
ιγυαλ θυε λα Αδµινιστραχι⌠ν θυε σε εσταρα φρεντε α υν χασο δε χυλπα ιν ϖιγιλανδο ο ιν ελιγενδο.
3.3 Αλγυνασ ϖαλοραχιονεσ α λα λυζ δελ χασο αναλιζαδο
Λα Σεντενχια αβορδα υνα µυψ ιντερεσαντε χυεστι⌠ν δελ ελεµεντο συβϕετιϖο δε λα ρεσπονσαβιλιδαδ
34 ςαλε ινδιχαρ θυε λοσ χονχεπτοσ δε ρεσπονσαβιλιδαδ ιν ϖιγιλανδο ε ιν ελιγενδο ταµβιν φυερον ινϖοχαδοσ πορ ∆ΓΙ
s¦.z}ʻ.qoʻ}ʻ.ʼ~s.q~z{w¦o\}¦.q}¦. zoʻ.as¦|s¦qwoʻ.rsz.bQO.¥ò.CCC=>?B. ⁄.C?@=>?B:.˜s\}.˜o\o.sz.·{pw|}. w¦t\oqqw}¦oz.⁄.rwqvo.
ποστυρα νο φυε ρεχογιδα πορ ελ Τριβυναλ.
79
REVISTA DE DERECHO DE LA UNIVERSIDAD DE MONTEVIDEO — NÚMERO 29 — AÑO 2016
δελ αρτχυλο 21 δελ Χ⌠διγο Τριβυταριο, θυε νο ηαβα σιδο τραταδα χον αντεριοριδαδ, αλ µενοσ εν φορµα
εξπλχιτα ψ δετερµιναντε χοµο εν εστε χασο.
Λοσ χονχεπτοσ δε χυλπα ιν ϖιγιλανδο ο ιν ελιγενδο νοσ χονδυχεν α λασ ενσε〉ανζασ εν µατερια δε
∆ερεχηο Πριϖαδο χυανδο σε εστυδια λα ρεσπονσαβιλιδαδ πορ ηεχηο αϕενο ψ, εν παρτιχυλαρ, λα δελ ηεχηο
δελ δεπενδιεντε35.
Ενσε〉α ΓΑΜΑΡΡΑ θυε διχηα ηιπ⌠τεσισ δε ρεσπονσαβιλιδαδ σε βασα εν λα χυλπα ιν ϖιγιλανδο ο ιν
ελιγενδο, πρεχισαµεντε λα µισµα τερµινολογα ρεχογιδα εν λα Σεντενχια. Ελ χιταδο αυτορ εξπλιχα θυε λα
ϕυστιφιχαχι⌠ν δε λα ηιπ⌠τεσισ δε ρεσπονσαβιλιδαδ πορ χυλπα δε διχηα νατυραλεζα ραδιχα εν λα νεγλιγενχια
δελ εµπλεαδορ πορ ελεγιρ υν δεπενδιεντε ινχοµπετεντε ο δεσχυιδαδο, ο πορ νο ηαβερλο ϖιγιλαδο εν
φορµα αδεχυαδα ψ θυε ελλο ηαψα σιδο ελ µοτιϖο δε γενεραχι⌠ν δελ δα〉ο36. Χοµο σε απρεχια, λοσ χονχεπ−
τοσ σον τοταλµεντε τρασλαδαβλεσ αλ χασο βαϕο αν〈λισισ εν ελ πρεσεντε τραβαϕο, σιν περϕυιχιο δε λασ εϖιδεντεσ
διφερενχιασ εν λα ρεγυλαχι⌠ν ψ χονσεχυενχιασ δελ αρτχυλο 1324 δελ Χ⌠διγο Χιϖιλ (θυε ρεσπονσαβιλιζα αλ
εµπλεαδορ πορ ελ ηεχηο δε συ δεπενδιεντε, ϕυστιφιχ〈νδολο εν λοσ χονχεπτοσ ινδιχαδοσ) ψ δελ αρτχυλο
21 δελ Χ⌠διγο Τριβυταριο (θυε ρεσπονσαβιλιζα νο α λα εµπρεσα ο χοντριβυψεντε σινο αλ ρεπρεσενταντε).
Α χοντινυαχι⌠ν πλαντεαµοσ αλγυνασ χονχλυσιονεσ θυε εξτραεµοσ α λα λυζ δε λασ διστιντασ αργυµεν−
ταχιονεσ ψ δελ χοντενιδο δελ φαλλο, χον ρελεϖανχια α λοσ εφεχτοσ δε δελιµιταρ.
3.3.1 Ελ ρεπρεσενταντε νο σε λιβερα δε ρεσπονσαβιλιδαδ πορ ελ µερο ηεχηο δε χοντραταρ α υν προφε−
σιοναλ α θυιεν λε ενχοµιενδε λοσ ασυντοσ τριβυταριοσ δε συ γεστι⌠ν
Α λα πριµερα χονχλυσι⌠ν θυε ποδεµοσ αρριβαρ α λα λυζ δε λα Σεντενχια εσ θυε υν ρεπρεσενταντε νο
πυεδε λιβεραρσε δε ρεσπονσαβιλιδαδ α λα λυζ δελ αρτχυλο 21 δελ Χ⌠διγο Τριβυταριο πορ ελ µερο ηεχηο δε
ηαβερ χονφιαδο λα γεστι⌠ν δε λοσ ασυντοσ τριβυταριοσ δε λα εµπρεσα α υν προφεσιοναλ εν λα µατερια. Λα
σιτυαχι⌠ν λυχε αν µ〈σ χλαρα εν υν χασο χοµο ελ δε λα Σεντενχια, εν λα µεδιδα θυε σε πυδο χοµπροβαρ
θυε ελ διρεχτορ νο σολαµεντε ερα ρεπρεσενταντε δελ χοντριβυψεντε σεγν συσ δισποσιχιονεσ εστατυταριασ,
σινο θυε ερα λα νιχα περσονα ινϖεστιδα δε ρεπρεσενταχι⌠ν ψ θυε εφεχτιϖαµεντε ηαβα εϕερχιδο αχτοσ ψ
χελεβραδο νεγοχιοσ εν συ χονδιχι⌠ν δε ταλ. Παρεχε ραζοναβλε σοστενερ θυε ελ πρεσιδεντε ψ νιχο µιεµ−
βρο δελ διρεχτοριο δε υνα σοχιεδαδ αν⌠νιµα χον αχτιϖιδαδ χοµερχιαλ νο πυεδε περµανεχερ αβσολυ−
ταµεντε αϕενο αλ χυµπλιµιεντο δε λασ οβλιγαχιονεσ τριβυταριασ δε συ ρεπρεσενταδα, νι δισπενσαρσε δε
ρεσπονσαβιλιδαδ τριβυταρια πορ ελ µερο ηεχηο δε χοντραταρ εν υν τερχερο λα αδµινιστραχι⌠ν δε διχηοσ
ασυντοσ. Λο αντεριορ, σιν περϕυιχιο θυε πυδιερα αχρεδιταρ, πρινχιπιο δε ρεαλιδαδ µεδιαντε, θυε διχηο
τερχερο ερα εν συστανχια υν ρεπρεσενταντε δε φαχτο, αλχανζαδο πορ ελ αρτχυλο 21, ψ θυε τενα α συ χαργο
εξχλυσιϖο λοσ ασπεχτοσ ϖινχυλαδοσ αλ χυµπλιµιεντο δε λασ οβλιγαχιονεσ τριβυταριασ φορµαλεσ ψ µατερια−
λεσ δελ χοντριβυψεντε.
Χοµο εξπρεσα ΑΛΒΑΧΕΤΕ, εν ποσιχι⌠ν θυε χοµπαρτιµοσ, σι υν ρεπρεσενταντε θυε, δεντρο δε λασ
ρεσπονσαβιλιδαδεσ δελ χοντριβυψεντε α συ χαργο, σε ενχυεντραν λασ τριβυταριασ, δεβιενδο ηαχερ λο µ〈σ
(χοντρολαρ ο ϖιγιλαρ) ηαχε λο µενοσ (πορ εϕεµπλο δελεγα ντεγραµεντε εν οτρα περσονα ο νο λα χοντρολα ραζοναβλε−
µεντε) πυεδε χονσιδεραρ θυε αχτα χον χυλπα εν ελ γραδο δε νεγλιγενχια.37
3.3.2 Λα χοντραταχι⌠ν δε υν προφεσιοναλ πυεδε σερ υν ινδιχιο δε αχτυαχι⌠ν διλιγεντε
Αυν πυδιενδο λυχιρ α πριµερα ϖιστα χοντραδιχτοριο χον λο αντεσ εξπρεσαδο ψ χον ελ χοντενιδο δε λα
Σεντενχια, χονσιδεραµοσ θυε λα χοντραταχι⌠ν δε προφεσιοναλεσ παρα λα πρεσταχι⌠ν δε σερϖιχιοσ ϖινχυλα−
δοσ α λα γεστι⌠ν ψ χυµπλιµιεντο δε λασ οβλιγαχιονεσ τριβυταριασ µατεριαλεσ ψ δε λοσ δεβερεσ φορµαλεσ δελ
χοντριβυψεντε εσ υνα πρ〈χτιχα σαλυδαβλε θυε πυεδε σερ ινδιχατιϖα δε λα πρυδενχια δελ ρεπρεσενταντε ψ,
εν χονσεχυενχια, εξονεραρλο δε ρεσπονσαβιλιδαδ τριβυταρια.
Χοµο ϖιραµοσ, λα ρεσπονσαβιλιδαδ τριβυταρια χοντενιδα εν ελ αρτχυλο 21 πυεδε χοµπρενδερ α υν
35 Αρτχυλο 1324 δελ Χ⌠διγο Χιϖιλ.
36 Χφρ. ΓΑΜΑΡΡΑ, ϑοργε: Τραταδο δε ∆ερεχηο Χιϖιλ Υρυγυαψο, Τοµο ΞΞ, Ρεσπονσαβιλιδαδ Χιϖιλ Εξτραχοντραχτυαλ,
ςολ. 2, 1♠ εδιχι⌠ν, 2♠ ρειµπρεσι⌠ν, ΦΧΥ, Μοντεϖιδεο, 1993, π〈γ. 131.
37 ΑΛΒΑΧΕΤΕ, ϑυαν Μανυελ: Ρεσπονσαβλεσ οβ. χιτ., π〈γ. 465.
80 REVISTA DE DERECHO DE LA UNIVERSIDAD DE MONTEVIDEO — NÚMERO 29 — AÑO 2016
ελενχο ϖαριοπιντο δε συϕετοσ θυε χυµπλεν φυνχιονεσ δεχιδιδαµεντε διϖερσασ ψ παρα λοσ χυαλεσ νο εσ
ποσιβλε χονσενσυαρ υν γραδο µνιµο δε χονοχιµιεντο, ινστρυχχι⌠ν ψ διλιγενχια.
Νο εσ ποσιβλε εξιγιρ α λοσ ρεπρεσενταντεσ (ψ µενοσ αν, α τοδοσ λοσ αβαρχαδοσ πορ ελ αρτχυλο 21 δελ
Χ⌠διγο Τριβυταριο) θυε σεαν εξπερτοσ εν λα µατερια φισχαλ ψ θυε σε ενχυεντρεν εν χονδιχιονεσ δε χονο−
χερ εν φορµα αχαβαδα λα ϖαστα νορµατιϖα τριβυταρια, λοσ χριτεριοσ σοστενιδοσ πορ ελ Φισχο εν ρελαχι⌠ν α συ
ιντερπρεταχι⌠ν ψ τοδασ λασ δεµ〈σ χυεστιονεσ θυε ηαχεν α λα απλιχαχι⌠ν δελ ∆ερεχηο Τριβυταριο.
Πορ ελλο εντενδεµοσ θυε νο χαβεν δυδασ θυε, α πριορι ψ σιν περϕυιχιο δε λο θυε µ〈σ αδελαντε σε
διρ〈, λα χοντραταχι⌠ν δε περσοναλ ιδ⌠νεο παρα ενχοµενδαρλε λα γεστι⌠ν δε λοσ ασπεχτοσ τριβυταριοσ δελ
χοντριβυψεντε ρεπρεσενταδο, πυεδε σερ απρεχιαδα χοµο υν αχτο διλιγεντε πορ παρτε δελ ρεπρεσενταντε,
αυνθυε ινσυφιχιεντε πορ σ σολο παρα συστραερσε δε λα απλιχαχι⌠ν δελ αρτχυλο 21 δελ Χ⌠διγο Τριβυταριο.
3.3.3 Λα νεγλιγενχια δελ ρεπρεσενταντε εν λα Σεντενχια σε διο πορ συ φαλτα τοταλ δε χοντρολ α χυεσ−
τιονεσ δε συ ινχυµβενχια
Ρεσυλτα ρελεϖαντε σερ πρεχισοσ εν χυαντο α θυε, σι βιεν χοµο φυερα εξπρεσαδο, λα χοντραταχι⌠ν δε
υν προφεσιοναλ νο εξιµε πορ σ σολο δε ρεσπονσαβιλιδαδ αλ ρεπρεσενταντε, ελλο νο θυιερε δεχιρ θυε βαϕο
δετερµιναδασ χιρχυνστανχιασ, θυε νο σε ϖεριφιχαρον εν ελ πρεσεντε, πυδιερα ηαβερσε ϖιστο εξιµιδο.
Σεγν συργε δε λα Σεντενχια, εν ελ λαπσο θυε ελ ρεπρεσενταντε οχυπ⌠ ελ χαργο δε νιχο διρεχτορ δε
λα σοχιεδαδ χοντριβυψεντε, εστα λτιµα νο σολαµεντε οµιτι⌠ παγοσ σινο ταµβιν λα πρεσενταχι⌠ν δε
δεχλαραχιονεσ ϕυραδασ.
Ελ ΤΧΑ φυε χατεγ⌠ριχο αλ ινδιχαρ θυε δεβε αφιρµαρσε λα ρεσπονσαβιλιδαδ δε θυιεν, χοµο λα αχτορα, ερα Πρε−
σιδεντε δελ ∆ιρεχτοριο δε [] Σ.Α., εν χυαντο ελλα νο ποδα ιγνοραρ λοσ ηεχηοσ ψα σε〉αλαδοσ (νο ινχλυσι⌠ν δελ νιχο
βιεν (ινµυεβλε) εν λασ δεχλαραχιονεσ ϕυραδασ; νο σατισφαχχι⌠ν δε λασ οβλιγαχιονεσ τριβυταριασ α χαργο δε λα σοχιεδαδ)
ψ, ελλο, νο οβσταντε, νο χονστα θυε αδοπταρα αχτιτυδ αλγυνα τενδιεντε α ιµπεδιρ λα χονχρεχι⌠ν ο ελ µαντενιµιεντο
δε ταλ σιτυαχι⌠ν.
Εντενδεµοσ θυε εν ελ χασο αναλιζαδο, λα ρεσπονσαβιλιδαδ ιµπυταδα αλ ρεπρεσενταντε σε οχασιον⌠
πορ λασ οµισιονεσ εν θυε ινχυρρι⌠, ιµπροπιασ δε λα πρυδενχια µνιµα θυε εξιγε συ ινϖεστιδυρα.
Αλ τραταρσε δε υν ργιµεν δε ρεσπονσαβιλιδαδ συβϕετιϖα ψ σιενδο λα χαργα δε λα πρυεβα δε λα Αδµι−
νιστραχι⌠ν, εστα δεβε προβαρ −χοµο συχεδι⌠ εν ελ χασο δε λα Σεντενχια− υν αχτυαρ αλ µενοσ χυλπαβλε δελ
ρεπρεσενταντε. Εν ταλ σεντιδο, συ ρεσπονσαβιλιδαδ νο σε γενερ⌠ πορ ελ µερο ινχυµπλιµιεντο τριβυταριο,
νι πορ ηαβερ δελεγαδο παρτε δε συ γεστι⌠ν; λα ρεσπονσαβιλιδαδ εν λα Σεντενχια σε χονφιγυρ⌠ πορ υν αχ−
τυαρ νεγλιγεντε θυε σε εϖιδενχι⌠ εν λα οµισι⌠ν δε χοντρολαρ µνιµαµεντε λοσ ασπεχτοσ φυνδαµενταλεσ
δε λα γεστι⌠ν τριβυταρια δε λα εµπρεσα.
Ταντο ελ ΤΧΑ χοµο λα ∆ΓΙ εντενδιερον θυε εν ελ χασο βαϕο αν〈λισισ λα νεγλιγενχια δελ ρεπρεσενταντε
θυεδ⌠ εϖιδενχιαδα εν λα αυσενχια δε χοντρολεσ µνιµοσ θυε δεβι⌠ ηαβερ ρεαλιζαδο υν ρεπρεσενταντε
πρυδεντε αλ αµπαρο δελ αρτχυλο 21 δελ Χ⌠διγο Τριβυταριο.
3.3.4 Χυεστιονεσ α λασ θυε υν ρεπρεσενταντε νο δεβερα εσταρ αϕενο
Χοµο χορολαριο δε τοδο λο αντεριορ, εστιµαµοσ χονϖενιεντε ινδιχαρ αλγυνασ χυεστιονεσ ρεσπεχτο
δε λασ χυαλεσ ελ ρεπρεσενταντε, α λα λυζ δελ αρτχυλο 21 δελ Χ⌠διγο Τριβυταριο, νο δεβερα µαντενερσε
αϕενο σι πρετενδε σαλϖαγυαρδαρ συ ρεσπονσαβιλιδαδ φρεντε α λα δετερµιναχι⌠ν δε αδευδοσ τριβυταριοσ α
συ ρεπρεσενταδο.
Ταλ χοµο εξπρεσ〈ραµοσ, σι βιεν ελ ρεπρεσενταντε α λοσ εφεχτοσ δελ αρτχυλο 21 δεβε σερ υν ρεπρεσεν−
ταντε χον ινϕερενχια εν λα µατερια τριβυταρια, ελλο νο πυεδε σερ ιντερπρεταδο χοµο υνα οβλιγαχι⌠ν α
χονϖερτιρσε εν υν ιδ⌠νεο εν ασυντοσ τριβυταριοσ νι α τενερ θυε ιντερϖενιρ εν φορµα διρεχτα εν τοδα λα
γεστι⌠ν φισχαλ δε συ ρεπρεσενταδο.
Ελ ρεπρεσενταντε, παρα εϖιταρ σερ ρεσπονσαβιλιζαδο εν φορµα σολιδαρια πορ τριβυτοσ χον ελ χοντριβυ−
ψεντε, δεβε µαντενερ υνα αχτιτυδ πρυδεντε ψ διλιγεντε εν ρελαχι⌠ν α συσ φυνχιονεσ, εντρε λασ θυε σε
81
REVISTA DE DERECHO DE LA UNIVERSIDAD DE MONTEVIDEO — NÚMERO 29 — AÑO 2016
ενχυεντρα λα τριβυταρια.
Λα χοντραταχι⌠ν δε περσοναλ ιδ⌠νεο παρα ρεαλιζαρ ταρεασ χοµο λα χονφεχχι⌠ν δε λα χονταβιλιδαδ, λα
πρεπαραχι⌠ν δε δεχλαραχιονεσ ϕυραδασ ψ λα ασιστενχια εν γενεραλ φρεντε αλ Φισχο πυεδε σερ εν µυχηοσ
χασοσ υν ινδιχιο δε διλιγενχια εν ελ οβραρ δελ ρεπρεσενταντε. Σιν εµβαργο, χοµο σε απρεχια δε λα Σεν−
τενχια, νο πυεδε ελ ρεπρεσενταντε πρετενδερ εξονεραρσε δε ρεσπονσαβιλιδαδ ινϖοχανδο χοµο νιχα
χαυσαλ λα χονφιανζα δεποσιταδα εν ελ προφεσιοναλ χοντραταδο ψ µενοσ αν δεσεντενδερσε πορ χοµπλετο
δελ εσταδο ψ νιϖελ δε χυµπλιµιεντο αντε λα Αδµινιστραχι⌠ν Τριβυταρια πορ παρτε δε συ ρεπρεσενταδο.
Ελ δεβερ δε διλιγενχια θυε ραζοναβλεµεντε πυεδε εξιγιρσε α υν ρεπρεσενταντε νο εσ λα δε υν εξπερτο
εν µατερια τριβυταρια, σινο λα δε υν πρυδεντε γεστορ δε πατριµονιοσ αϕενοσ. Ασ, παρεχε αχορδε α λα δι−
λιγενχια προπια δε συσ φυνχιονεσ χοµο ρεφιερε ελ αρτχυλο 21, θυε χοντρολε λα πρεσενταχι⌠ν εν τιεµπο ψ
φορµα δε λασ δεχλαραχιονεσ ϕυραδασ ψ συσ εϖεντυαλεσ ρελιθυιδαχιονεσ, λασ ινσχριπχιονεσ ψ µοδιφιχαχιονεσ
εν ελ Ρεγιστρο ∨νιχο Τριβυταριο, ινχλυψενδο εσπεχιαλµεντε λα δενυνχια δε λοσ γιροσ δελ χοντριβυψεντε
χυανδο ελλο εσ ρελεϖαντε παρα λα δετερµιναχι⌠ν δελ ργιµεν τριβυταριο απλιχαβλε, θυε ρεαλιχε υν σεγυι−
µιεντο δε λοσ παγοσ δε τριβυτοσ ψ ϖιγιλε συ χυµπλιµιεντο εν φεχηα. Χονσιδεραµοσ θυε νο λε χαβρα
ρεσπονσαβιλιδαδ, σιθυιερα α ττυλο δε χυλπα, σι αντε δοσ ποσιβλεσ ιντερπρεταχιονεσ νορµατιϖασ οπταρα πορ
υνα θυε ρεσυλταρα λυεγο χυεστιοναδα πορ ελ Φισχο ο θυε, αντε υνα σιτυαχι⌠ν δε χοµπλεϕα ιντερπρεταχι⌠ν,
ηυβιερα χονφιαδο ντεγραµεντε λα δεχισι⌠ν α συσ ασεσορεσ, εν λα µεδιδα θυε νο σε αχρεδιτε θυε συ ποσ−
τυρα φυε αδοπταδα εν φορµα τεµεραρια.
Ν⌠τεσε εν εστε πυντο, θυε ϖαριασ ϖεχεσ συχεδε ινχλυσο θυε, λα εϖεντυαλ διϖερσιδαδ δε ιντερπρε−
ταχιονεσ ρεσπεχτο δε λα απλιχαχι⌠ν δε υνα νορµα τριβυταρια συργε λυεγο θυε ελ χοντριβυψεντε µαρχ⌠
συ ποστυρα; ο βιεν εν οπορτυνιδαδ δε υνα φισχαλιζαχι⌠ν χονχρετα ο βιεν πορ ποστεριορεσ ρεσπυεστασ α
χονσυλτασ ϖινχυλαντεσ, ετχ. Εν ταλεσ χασοσ ρεσυλτα χλαρο θυε λα διλιγενχια ο νο δελ ρεπρεσενταντε νο πασα
πορ δετερµιναρ σι στε αναλιζ⌠ ο ηιζο θυε υν εσπεχιαλιστα αναλιχε τοδασ λασ εϖεντυαλεσ ποσιβλεσ ιντερπρε−
ταχιονεσ θυε ποδρα τενερ υνα δετερµιναδα νορµα, παρα εϖαλυαρ εν ταλ χασο αθυελλα θυε γενερε µενοσ
χοντινγενχιασ α συ ρεπρεσενταδο. Αδοπταρ ελ χριτεριο µ〈σ αφν αλ ιντερσ ρεχαυδατοριο, εξιστιενδο
ϖαριασ ποστυρασ ϖ〈λιδασ, νο εσ δεµοστραχι⌠ν δε υν αχτυαρ διλιγεντε σινο, πορ ελ χοντραριο, δε υν αχτυαρ
τεµεροσο ψ χοντραριο α λοσ ιντερεσεσ δελ ρεπρεσενταδο, θυε ποδρα ινχλυσο εξπονερ αλ ρεπρεσενταντε α
ρεσπονσαβιλιδαδ φρεντε α συ ρεπρεσενταδο.
Ταµποχο ποδρα σερ δε ρεχιβο χονσιδεραρ θυε, αντε χυαλθυιερ ποτενχιαλ διϖερσιδαδ δε ιντερπρετα−
χιονεσ δε υνα νορµα τριβυταρια, λα νιχα µανερα θυε τενδρα ελ ρεπρεσενταντε δε νευτραλιζαρ συ ρεσ−
πονσαβιλιδαδ πασαρα πορ φορµυλαρ υνα χονσυλτα ϖινχυλαντε. Λα χονσυλτα ταλ χοµο εστ〈 ρεγυλαδα εν λοσ
αρτχυλοσ 71 α 74 δελ Χ⌠διγο Τριβυταριο, τιενε πορ ϖιρτυδ χονοχερ λα οπινι⌠ν δελ Φισχο ρεσπεχτο δε υνα
δετερµιναδα σιτυαχι⌠ν ρεαλ ψ αχτυαλ, χυψα ρεσπυεστα ρεσυλτα ϖινχυλαντε εξχλυσιϖαµεντε παρα λα Αδ−
µινιστραχι⌠ν περο νο παρα ελ χοντριβυψεντε, θυιεν νο εστ〈 οβλιγαδο α χε〉ιρσε α λασ χονχλυσιονεσ δε λα
ρεσπυεστα ψ µενοσ αν εν χασο θυε αδελαντε οπινι⌠ν φυνδαδα χοντραρια α λα ποσιχι⌠ν σοστενιδα πορ ελ
Φισχο. Σοστενερ λο χοντραριο ιµπλιχαρα θυε, χοµο νιχο µεχανισµο παρα σαλϖαγυαρδαρ συ ρεσπονσαβι−
λιδαδ, τοδο ρεπρεσενταντε δεβα ινσταρ α συ ρεπρεσενταδο α φορµυλαρ χονσυλτασ ϖινχυλαντεσ παρα τοδο ψ
χυαλθυιερ ασυντο ρελαχιοναδο χον ελ γιρο δελ χοντριβυψεντε (αν αθυελλοσ θυε νο λε οφρεχιεραν δυδασ)
παρα λυεγο σοµετερσε σιν µ〈σ α λοσ χριτεριοσ θυε ελ Φισχο αδοπτε εν συσ ρεσπυεστασ. Εν ταλ χασο, ελ ρολ
δελ Φισχο ϖενδρα α συστιτυιρ αλ δελ ασεσορ φισχαλ δε λοσ χοντριβυψεντεσ, λο χυαλ α τοδασ λυχεσ σε µυεστρα
χοµο υν δισλατε.
Εν δεφινιτιϖα, χονσιδεραµοσ θυε ελ ρεπρεσενταντε ηαβρ〈 χυµπλιδο χον συ δεβερ δε αχτυαχι⌠ν διλι−
γεντε, χυανδο χοντρολε ελ χυµπλιµιεντο δε λα νορµατιϖα τριβυταρια (ταντο λα µατεριαλ χοµο λα φορµαλ
θυε εστυϖιερα αλ σερϖιχιο δε αθυελλα), τοµε ρεχαυδοσ αντε χασοσ χοµπλεϕοσ ο θυε πρεσεντεν χιερτασ παρτι−
χυλαριδαδεσ (ψα σεα µοτιϖαδασ εν λα νορµατιϖα απλιχαβλε χοµο εν λασ σιτυαχιονεσ δε ηεχηο ϖεριφιχαδασ)
ψ χυεντε χον ελ ασεσοραµιεντο δε εσπεχιαλιστασ εν βασε α χυψοσ χονσεϕοσ δεβιδαµεντε φυνδαδοσ αχτε,
αυν χυανδο λοσ µισµοσ πυδιεραν νο σερ χοµπαρτιδοσ πορ ελ Φισχο.
Para continuar leyendo
Solicita tu prueba